Potrącenia z zasiłków – granice potrąceń oraz kwoty wolne od potrąceń i egzekucji

Z przysługującego ubezpieczonemu zasiłku mogą być potrącane tylko należności wymienione w art. 139 ust. 1 ustawy emerytalnej, a więc m.in.:

• świadczenia wypłacane w kwocie zaliczkowej, następnie kwoty świadczenia lub świadczeń podlegające rozliczeniu w trybie określonym w art. 98 ust. 3, a następnie traktowane jak świadczenie wypłacane w kwocie zaliczkowej kwoty zasiłku chorobowego za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia oraz świadczenia rehabilitacyjnego, o których mowa w przepisach o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zaliczone na poczet emerytury przyznanej za okres, za który zostały pobrane;
• kwoty nienależnie pobranych emerytur, rent i innych świadczeń;
• kwoty nienależnie pobranych świadczeń postojowych otrzymane na podstawie przepisów ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych;
• kwoty nienależnie pobranych świadczeń wychowawczych i świadczeń dobry start, sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie: należności alimentacyjnych, należności z tytułu świadczeń z funduszu alimentacyjnego wypłaconych osobie uprawnionej na podstawie ustawy z 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów,
• należności alimentacyjne potrącane na wniosek wierzyciela na podstawie przedłożonego przez niego tytułu wykonawczego,
• sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż należności alimentacyjne;
• kwoty nienależnie pobranych zasiłków rodzinnych lub pielęgnacyjnych, świadczeń rodzinnych oraz zasiłków dla opiekunów;
• kwoty nienależnie pobranych świadczeń z funduszu alimentacyjnego;
• kwoty nienależnie pobranego rodzinnego kapitału opiekuńczego.

Pracodawca powinien dokonywać potrąceń do których został upoważniony w takiej kolejności, w jakiej zostały wymienione w art. 139 ust. 1 ustawy emerytalnej.

Granice potrącenia z zasiłków

Świadczenia alimentacyjne mogą być potrącane do wysokości 60% zasiłku, a inne egzekwowane należności – do wysokości 25% kwoty zasiłku, przed odliczeniem zaliczki na podatek.

W razie zbiegu potrąceń sum egzekwowanych na pokrycie świadczeń alimentacyjnych z innymi należnościami łączne potrącenie nie może przekroczyć 60% kwoty zasiłku. Obowiązuje bowiem zasada, że granicę potrąceń wyznacza najwyższy wskaźnik procentowy dla zbiegających się potrąceń. Trzeba jednak pamiętać o kolejności i najpierw zaspokoić alimenty.

Kwoty wolne od potrąceń i egzekucji

Kwoty wolne podlegają corocznej waloryzacji od dnia 1 marca na zasadach określonych dla emerytur i rent. Od 1 marca 2023 r. do 28 lutego 2024 r. obowiązują następujące kwoty wolne:

• 681,97 zł (do 28 lutego 2023 r. była to kwota 594,05 zł) – przy potrącaniu:
  − sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie należności alimentacyjnych, wraz z kosztami i opłatami egzekucyjnymi;
  − należności alimentacyjnych potrącanych na wniosek wierzyciela na podstawie przedłożonego przez niego tytułu wykonawczego;
• 1125,26 zł (do 28 lutego 2023 r. była to kwota 980,19 zł) – przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie należności innych niż alimentacyjne, wraz z kosztami i opłatami egzekucyjnymi.

Jeżeli po odliczeniu zaliczki z tytułu podatku dochodowego wysokość świadczenia jest niższa niż kwota świadczenia wolna od potrąceń i egzekucji, zajęć się w ogóle nie dokonuje.

Podane kwoty wolne ustala się proporcjonalnie do wypłacanego świadczenia. Oznacza to, że kwota wolna to kwota miesięczna, czyli stosowana w przypadku zasiłku wypłacanego za cały miesiąc. Natomiast jeżeli zasiłek przysługuje za część miesiąca, kwotę wolną należy stosownie zmniejszyć do liczby dni, za które on przysługuje. W tym celu kwotę wolną należy podzielić przez 30 i pomnożyć przez liczbę dni pobierania zasiłku.

Podzielnik jest stały i nie zależy od liczby dni kalendarzowych miesiąca. Nie wynika to co prawda wprost z przepisów ustawy emerytalnej, ale ZUS go stosuje biorąc pod uwagę, że stawkę dzienną zasiłku też uzyskuje się dzieląc podstawę przez 30.

Artykuł pochodzi z książki:
Wynagrodzenia 2023. Rozliczanie płac w praktyce

Autor
Izabela Nowacka
Ekonomistka, od wielu lat zajmuje się tematyką wynagrodzeń i rozliczaniem płac