poniedziałek, 14 lipca 2025
Pixabay
Jednym z podstawowych zadań PIP jest nadzór i kontrola przestrzegania przepisów prawa pracy. Przepisy prawa pracy to nie tylko kodeks pracy. Zakres tego pojęcia jest znacznie szerzy i obejmuje także przepisy innych ustaw i aktów wykonawczych, określające prawa i obowiązki pracowników i pracodawców, a także postanowienia układów zbiorowych pracy czy regulaminów określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy.
Kontrola przestrzegania tych szeroko pojętych przepisów prawa pracy może dotyczyć w szczególności:
- zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
- przepisów dotyczących stosunku pracy,
- wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy,
- czasu pracy,
- urlopów,
- uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem,
- zatrudniania młodocianych i osób niepełnosprawnych,
- legalności zatrudnienia i innej pracy zarobkowej wykonywanej zarówno przez obywateli polskich, jak i cudzoziemców.
Zakres kontroli PIP zależy od tego, czy będzie to postępowanie kontrolne wszczęte w wyniku skargi złożonej przez pracownika/byłego pracownika, czy postępowanie kontrolne wszczęte z własnej inicjatywy PIP w związku z realizacją konkretnego programu poświęconego nadzorowaniu przestrzegania przepisów prawa w z góry określonym obszarze. W tym pierwszym przypadku kontrola zwykle ograniczy się do zbadania zagadnień wskazanych w skardze. Kontrola planowa będzie zwykle bardziej kompleksowa.
WAŻNE
Program Kontroli Państwowej Inspekcji Pracy na lata 2025–2027 przewiduje 55 000 kontroli w samym 2025 roku!
Kontrole PIP mają dotyczyć m.in.:
- zatrudnienia na podstawie umów cywilnoprawnych;
- przestrzegania przepisów o czasie pracy, a w tym w szczególności sposobu prowadzenia ewidencji czasu pracy, zapewnianie odpoczynków i pracy ponadwymiarowej, przestrzegania ograniczeń handlu w niedziele i święta;
- uprawnień związanych z rodzicielstwem, a w tym w szczególności przestrzeganie uprawnień pracowników – rodziców wynikających z przepisów obowiązujących od 26.04.2023 r., które wdrażają dyrektywę UE o równowadze między życiem zawodowym a prywatnym;
- legalności zatrudnienia i innej pracy zarobkowej obywateli polskich oraz cudzoziemców;
- działalności agencji pracy i korzystania z outsourcingu.
Kontrole PIP – kto może je przeprowadzać?
Ustalenia kontrolne powinny odzwierciedlać rzeczywisty stan rzeczy. Kontrola powinna zostać przeprowadzona z poszanowaniem zasady obiektywizmu.
Zgodnie z art. 22 ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy kontrolę przeprowadzają inspektorzy pracy działający w ramach właściwości terytorialnej okręgowych inspektoratów pracy. Główny Inspektor Pracy (GIP) może jednak wyznaczyć inspektora pracy do wykonywania określonych czynności kontrolnych i stosowania środków prawnych na obszarze działania innego okręgowego inspektoratu pracy, a także poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, gdzie stosunek pracy podlega przepisom polskiego prawa pracy.
Kontrole, wspólnie z właściwymi inspektorami pracy, mogą również przeprowadzać inni pracownicy PIP posiadający niezbędną wiedzę w przedmiocie kontroli, jak również przedstawiciele zagranicznych służb i instytucji, do zadań których należy ochrona pracy, na podstawie imiennego upoważnienia wydanego odpowiednio przez Głównego Inspektora Pracy lub okręgowego inspektora pracy.
Artykuł pochodzi z książki:
Kontrola inspekcji pracy i ZUS
Autorzy
Eksperci z Kancelarii prawa HR Raczkowski