Rozwiązanie i likwidacja spółki - co warto wiedzieć?

Przyczynami powodującymi rozwiązanie spółki z o.o. są także ogłoszenie upadłości spółki oraz inne przyczyny przewidziane prawem.

Ponadto o rozwiązaniu spółki może orzec sąd w wyniku powództwa wytoczonego:

• przez wspólnika lub członka organu spółki, jeżeli osiągnięcie celu spółki stało się niemożliwe albo jeżeli zaszły inne ważne przyczyny wywołane stosunkami spółki,
• na żądanie oznaczonego w odrębnej ustawie organu państwowego, jeżeli działalność spółki naruszająca prawo zagraża interesowi publicznemu.

Samo rozwiązanie następuje po przeprowadzeniu likwidacji, z chwilą wykreślenia spółki z rejestru. Po zaistnieniu przyczyny skutkującej otwarciem likwidacji spółki, a przed złożeniem wniosku o jej wykreślenie, jednomyślna uchwała wspólników zapobiega zakończeniu likwidacji i skutkuje dalszym istnieniem spółki. Nie jest to możliwe, jeżeli otwarcie likwidacji nastąpiło na skutek orzeczenia sądu zapadłego w wyniku powództwa:

• członka organu spółki niebędącego wspólnikiem;
• organu państwowego oraz
• jeżeli otwarcie likwidacji nastąpiło w związku z jedną z następujących sytuacji:
  - nie zawarto umowy spółki,
  - określony w umowie albo statucie przedmiot działalności spółki jest sprzeczny z prawem,
  - umowa albo statut spółki nie zawierają postanowień dotyczących firmy, przedmiotu działalności spółki, kapitału zakładowego lub wkładów,
  - wszystkie osoby zawierające umowę spółki albo podpisujące statut nie miały zdolności do czynności prawnych w chwili ich dokonywania.

Otwarcie likwidacji spółki z o.o.

Otwarcie likwidacji następuje, w zależności od przyczyny, z dniem:

• uprawomocnienia się orzeczenia o rozwiązaniu spółki przez sąd,
• powzięcia przez wspólników uchwały o rozwiązaniu spółki lub
• zaistnienia innej przyczyny jej rozwiązania.

Po otwarciu likwidacji spółka działa pod dotychczasową firmą, jednak z oznaczeniem „w likwidacji”.

WAŻNE!
Otwarcie likwidacji nie wpływa w żaden sposób na osobowość prawną spółki.

Działalność spółki w okresie likwidacji podlega, co do zasady, tym samym regulacjom co przed jej otwarciem. Nie można jednak nawet częściowo wypłacać wspólnikom zysków ani dokonywać podziału majątku spółki przed spłaceniem wszystkich zobowiązań, a dopłaty mogą być uchwalane tylko za zgodą wszystkich wspólników.

O otwarciu likwidacji likwidatorzy zobowiązani są ogłosić, wzywając jednocześnie do zgłaszania przez wierzycieli ich wierzytelności w terminie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia. Ogłoszenia tego dokonuje się w piśmie przeznaczonym dla ogłoszeń spółki – najczęściej jest to Monitor Sądowy i Gospodarczy.

WAŻNE!
Otwarcie likwidacji powoduje wygaśnięcie prokury z mocy prawa. W jej toku nie można także powołać nowego prokurenta.

Likwidatorzy spółki – jaką pełnią rolę?

Funkcję likwidatorów pełnią, co do zasady, członkowie zarządu. W uchwale wspólników lub umowie spółki można jednak uregulować to w sposób odmienny. Sposób reprezentacji spółki w okresie likwidacji należy określić w umowie spółki, uchwale wspólników albo orzeczeniu sądu. Niezależnie od przyczyny otwarcia likwidacji sąd może jednak zmienić sposób reprezentacji spółki w okresie jej likwidacji.

Likwidatorów, jak już wskazano, może powoływać zgromadzenie wspólników. W przypadku otwarcia likwidacji przez sąd może on wskazać likwidatora. Zgromadzenie wspólników może także odwołać likwidatorów, chyba że zostali ustanowieni przez sąd. Sąd może odwoływać i powoływać likwidatorów, działając zarówno z urzędu, jak i na wniosek.

WAŻNE!
Po otwarciu likwidacji to likwidatorzy zamiast zarządu prowadzą sprawy spółki i reprezentują ją na zewnątrz, przy czym ich potencjalne ograniczenia nie mają skutku na zewnątrz – wobec osób trzecich, a ich czynności podjęte wobec osób trzecich kwalifikuje się jako czynności likwidacyjne.

Jak już wspomniano, likwidatorzy w toku likwidacji są jakby substratem zarządu. Zobowiązani są więc stosować się do uchwał zgromadzenia wspólników, chyba że zostali ustanowieni przez sąd. W tym przypadku są obowiązani stosować się do jednomyślnych uchwał powziętych przez wspólników oraz przez osoby, które spowodowały ich ustanowienie.

W przypadku ustanowienia likwidatorów przez sąd określa on wysokość ich wynagrodzenia. W kwestiach nieuregulowanych do likwidatorów stosuje się odpowiednie regulacje dotyczące członków zarządu.

Zgłoszenie likwidacji spółki do KRS

Otwarcie likwidacji należy zgłosić do rejestru. Zgłoszenie powinno obejmować:

• otwarcie likwidacji;
• nazwiska i imiona likwidatorów, ich adresy albo adresy do doręczeń elektronicznych;
• sposób reprezentacji spółki przez likwidatorów.

Dokonanie zgłoszenia jest zarówno prawem, jak i obowiązkiem każdego likwidatora, z zastrzeżeniem, że dane likwidatorów ustanowionych przez sąd podlegają wpisowi z urzędu. Likwidatorzy zobowiązani są zgłosić sądowi rejestrowemu także uchylenie likwidacji.

Działania zmierzające do likwidacji spółki

Otwarcie likwidacji skutkuje zamknięciem ksiąg, przez co staje się konieczne sporządzenie bilansu otwarcia likwidacji spółki. Bilans ten sporządzany jest przez likwidatorów i przedkładany zgromadzeniu wspólników do zatwierdzenia. Do bilansu likwidacyjnego należy przyjąć wszystkie składniki aktywów według ich wartości zbywczej. Pamiętać należy, że otwarcie likwidacji nie uchybia obowiązkom sprawozdawczym.

Tak więc zgodnie z przepisami Kodeksu spółek handlowych, jak i ustawy o rachunkowości, po zakończeniu każdego roku obrotowego konieczne jest sporządzenie i zatwierdzenie sprawozdania z działalności spółki oraz sprawozdania finansowego.

Najważniejszym celem likwidacji i zadaniem likwidatorów jest wygaszenie działalności spółki. Powinni oni zakończyć bieżące interesy, zaspokoić długi, ściągnąć zobowiązania i upłynnić majątek. Nowa działalność nie powinna być podejmowana, chyba że jest to konieczne celem zakończenia spraw już rozpoczętych. Nieruchomości mogą być zbywane w drodze publicznej licytacji, a z wolnej ręki – jedynie na mocy uchwały wspólników i po cenie nie niższej od uchwalonej przez wspólników.

WAŻNE!
Jeżeli spółka ma wiedzę o swoich wierzycielach, którzy się nie zgłosili, albo ich wierzytelności są sporne, albo nie stały się jeszcze wymagalne, kwoty na ich zaspokojenie powinny zostać złożone do depozytu sądowego.

Ostatnim etapem likwidacji jest podział majątku spółki, który pozostał po zaspokojeniu wierzycieli lub ich zabezpieczeniu. Nie może on jednak nastąpić w terminie krótszym niż 6 miesięcy po ogłoszeniu o otwarciu likwidacji i wezwaniu wierzycieli do zgłaszania wierzytelności.

Podział pozostałego majątku następuje w stosunku do udziałów posiadanych przez wspólników, chyba że w umowie spółki wskazano inny sposób. Jeżeli już po terminie na zgłaszanie wierzytelności okaże się, że istnieją dodatkowi wierzyciele, którzy nie byli znani spółce, mogą oni żądać zaspokojenia, jeżeli istnieje majątek spółki, który nie został jeszcze podzielony. Jeśli jednak majątek ten nie jest wystarczający, to nie mogą oni żądać od wspólników, którzy otrzymali swój udział w dobrej wierze, uzupełnienia różnicy.

Wniosek o wykreślenie spółki z rejestru

Wniosek o wykreślenie spółki z rejestru składa się po zatwierdzeniu przez wspólników sprawozdania likwidacyjnego, czyli sprawozdania finansowego na dzień poprzedzający podział między wspólników majątku pozostałego po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli i po zakończeniu likwidacji.

Likwidatorzy ogłaszają w siedzibie spółki to sprawozdanie i zgłaszają je sądowi z wnioskiem o wykreślenie spółki. Zgłoszenia dokonuje się w systemie teleinformatycznym Portalu Rejestrów Sądowych.

Jeżeli na zgromadzeniu, które ma zatwierdzić sprawozdanie likwidacyjne, nie ma jednak kworum, likwidatorzy składają wniosek o wykreślenie bez jego zatwierdzenia.

Należy pamiętać, że zakończenie likwidacji nie jest końcem wszystkich obowiązków. Umowa spółki lub uchwała wspólników powinny bowiem określić podmiot, który będzie przechowywał księgi i dokumenty spółki. Jeżeli taki podmiot nie zostanie wskazany, to wyznaczy go sąd, który może także udzielić wspólnikom lub innym osobom, które wykażą, że mają w tym interes prawny, zgody na przeglądanie ksiąg i dokumentów spółki.

O rozwiązaniu spółki likwidator albo syndyk zawiadamia właściwy urząd skarbowy, przekazując odpis sprawozdania likwidacyjnego.

Upadłość spółki

Nieco odmiennie kształtuje się sytuacja, jeżeli rozwiązanie spółki następuje po zakończeniu postępowania upadłościowego. W tym postępowaniu za spółkę działa syndyk i to on zobowiązany jest złożyć wniosek o wykreślenie spółki z rejestru.

Może się jednak okazać, że postępowanie upadłościowe doprowadzi do zaspokojenia wierzycieli w całości lub zatwierdzenia układu. W takich sytuacjach spółka kontynuuje byt, a jej wspólnicy odzyskują nad nią kontrolę. Taka sama sytuacja ma miejsce, jeżeli postępowanie upadłościowe zostało uchylone lub umorzone.

Artykuł pochodzi z książki:
Spółki. W jakiej formie prowadzić biznes

Autorzy
Łukasz Skiba
Adwokat – absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Zajmuje się obsługą podmiotów gospodarczych. Posiada bogate doświadczenie w obsłudze korporacyjnej spółek, w tym publicznych, na każdym etapie ich funkcjonowania. Doradzał wielokrotnie przedsiębiorcom, tworząc i negocjując m.in. umowy spółek i umowy inwestycyjne. Zajmuje się ponadto prawem ochrony konkurencji, a także reprezentuje konsumentów w sporach z instytucjami finansowymi – bankami, towarzystwami funduszy inwestycyjnych, towarzystwami ubezpieczeń. Świadczy usługi w języku polskim i angielskim.

Marcin Szabłowski
Adwokat, ukończył z wyróżnieniem prawo na Uniwersytecie Warszawskim. Zajmuje się obsługą prawną spółek, założył ponad 200 spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, przeprowadził kilkaset zgromadzeń wspólników, na bieżąco doradza zarządom w różnych kwestiach związanych z przepisami Kodeksu spółek handlowych. Szczególnie interesuje się odpowiedzialnością wspólników i członków zarządu. W jego kręgu zainteresowań pozostają także zagadnienia prawne dotyczące funkcjonowania biur rachunkowych. Autor publikacji z zakresu prawa handlowego i gospodarczego.