Ryczałt przedsiębiorców – ulga na złe długi

Ulga na złe długi jest prawem wierzyciela, z którego może skorzystać, i obowiązkiem dłużnika, który należy wykonać. W ryczałcie ulga polega na możliwości zmniejszenia (wierzyciel) lub konieczności zwiększenia (dłużnik) przychodów o kwotę należności, która nie została uregulowana w terminie 90 dni, licząc od dnia następującego po terminie płatności na fakturze (rachunku) lub w umowie. Zwiększenia lub zmniejszenia przychodu należy dokonać w zeznaniu rocznym składanym za rok, w którym upłynął wskazany wyżej termin.

Wierzyciel może rozliczyć ulgę już przy obliczaniu ryczałtu za poszczególne miesiące/kwartały. Dłużnik natomiast ma taki obowiązek (art. 21 ust. 3f ustawy o ryczałcie). O rozliczeniu ulgi w zeznaniu rocznym decyduje uregulowanie, zbycie wierzytelności – u wierzyciela albo uregulowanie zobowiązania – u dłużnika, przed datą złożenia zeznania za dany rok podatkowy. Jeżeli bowiem przed datą złożenia zeznania podatkowego za dany rok:

• wierzytelność u wierzyciela zostanie uregulowana lub zbyta, a
• zobowiązanie przez dłużnika zostanie uregulowane

– to wierzyciel nie będzie miał prawa, a dłużnik obowiązku rozliczenia ulgi na złe długi w zeznaniu rocznym, niezależnie od jej rozliczenia przy wyliczeniu ryczałtu za poszczególne miesiące/kwartały.

Przepisy dotyczące ulgi na złe długi stosuje się w przypadku, gdy spełnione są łącznie następujące warunki:

• dłużnik na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego dzień złożenia zeznania podatkowego nie jest w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji;
• od daty wystawienia faktury (rachunku) lub zawarcia umowy dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym została wystawiona faktura (rachunek) lub została zawarta umowa, a w przypadku gdy rok kalendarzowy, w którym wystawiono fakturę (rachunek), jest inny niż rok kalendarzowy, w którym zawarto umowę – gdy nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku kalendarzowego późniejszej z tych czynności;
• transakcja handlowa zawarta jest w ramach działalności wierzyciela oraz działalności dłużnika, z których dochody podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym na terytorium Polski (art. 11 ust. 10 ustawy o ryczałcie).

Wierzytelności nie podlegają odliczeniu w ramach ulgi na złe długi, jeżeli zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów na podstawie ustawy o PIT (art. 11 ust. 12 ustawy o ryczałcie).

Jeżeli uprawnienie albo obowiązek odpowiednio zwiększenia lub zmniejszenia przychodów powstaje po likwidacji działalności albo po zmianie formy opodatkowania, zmniejszenia albo zwiększenia przychodów dokonuje się w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym nastąpiła likwidacja tej działalności, albo za rok podatkowy poprzedzający rok, w którym nastąpiła zmiana formy opodatkowania (art. 11 ust. 13 ustawy o ryczałcie). Jeżeli termin zapłaty określono na fakturze (rachunku) lub w umowie z naruszeniem przepisów ustawy z 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 1790), przez termin zapłaty rozumie się termin określony zgodnie z przepisami tej ustawy (art. 11 ust. 15 ustawy o ryczałcie). Ulgi na złe długi nie stosuje się do transakcji handlowych dokonywanych między podmiotami powiązanymi w rozumieniu art. 23m ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT (art. 11 ust. 17 ustawy o ryczałcie).

Ulga na złe długi – uprawnienia wierzyciela

Przeterminowana należność wierzyciela zmniejsza przychody, jeżeli wcześniej należność ta była zaliczona do przychodów należnych wierzyciela i nie została uregulowana w terminie 90 dni, licząc od następnego dnia po terminie jej płatności. Stosownego pomniejszenia wierzyciel dokonuje w zeznaniu rocznym, jeżeli do dnia złożenia zeznania podatkowego wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta (art. 11 ust. 6 ustawy o ryczałcie).

Jeżeli wartość zmniejszenia przychodów jest wyższa od przychodu za dany rok, to zmniejszenia dokonuje się w kolejnych latach podatkowych, nie dłużej jednak niż przez okres 3 lat, licząc od końca roku podatkowego, za który powstało prawo do zmniejszenia. Zmniejszenia przychodu w kolejnych latach dokonuje się, jeżeli wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta (art. 11 ust. 5 ustawy o ryczałcie).

Uregulowanie lub zbycie zaległej wierzytelności nakłada na wierzyciela obowiązek powrotnego zwiększenia przychodu o odliczoną wcześniej zaległość w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym wierzytelność została uregulowana lub zbyta (art. 11 ust. 8 ustawy o ryczałcie).

Pojęcie zbycia i uregulowania należy rozumieć szeroko, tak jak w przypadku ulgi na złe długi w zakresie VAT.

Ulga na złe długi a metoda kasowa

Co do zasady ulga na złe długi nie będzie miała zastosowania do należności wynikających z transakcji rozliczanych przez ryczałtowców metodą kasową. Ulga ta znajdzie jednak zastosowanie w przypadku przychodu, który należy rozliczyć w dniu upływu dwóch lat od daty wystawienia faktury albo w dacie likwidacji działalności gospodarczej. W takim przypadku nie stosujemy warunku, który pozwala zastosować ulgę na złe długi, pod warunkiem że od daty wystawienia faktury (rachunku) lub zawarcia umowy dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym została wystawiona faktura (rachunek) lub została zawarta umowa.

Zmniejszenia przychodu ryczałtowiec powinien dokonać:

• przy obliczeniu ryczałtu za okres, w którym ustalił przychód z uwagi na upływ dwuletniego okresu albo likwidację działalności, lub
• w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym ustalił przychód z uwagi na upływ dwuletniego terminu albo likwidację działalności gospodarczej, jeżeli nie otrzyma do tego czasu zapłaty (art. 11 ust. 20 i 21 oraz art. 21 ust. 3f ustawy o ryczałcie).

Ulga na złe długi – obowiązki dłużnika

Przeterminowane zobowiązanie z tytułu zakupu towarów przez dłużnika podlega doliczeniu do przychodów, jeżeli nie zostało uregulowane w terminie 90 dni, licząc od następnego dnia po terminie jego płatności (art. 11 ust. 4 pkt 2 ustawy o ryczałcie). Stosownego doliczenia do przychodu dłużnik dokonuje także w zeznaniu rocznym, jeżeli do dnia złożenia tego zeznania zobowiązanie nie zostało uregulowane (art. 11 ust. 7 ustawy o ryczałcie).

Uregulowanie zaległego zobowiązania przez dłużnika powoduje, że dłużnik zmniejsza przychód w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym zobowiązanie zostało uregulowane (art. 11 ust. 9 ustawy o ryczałcie). Pojęcie uregulowania należy rozumieć szeroko, tak jak w przypadku ulgi na złe długi w zakresie VAT.

Jeżeli wartość zmniejszenia przychodu jest wyższa od tego przychodu, zmniejszenia o nieodliczoną wartość dokonuje się w kolejnych latach podatkowych, nie dłużej jednak niż przez okres 3 lat, licząc od końca roku podatkowego, za który powstało prawo do zmniejszenia (art. 11 ust. 9 ustawy o ryczałcie).

Artykuł pochodzi z książki:
Ryczałt ewidencjonowany

Autor
Grzegorz Ziółkowski
Doradca podatkowy