Zasady prowadzenia małych firm po śmierci przedsiębiorcy – instytucja zarządcy sukcesyjnego

Wszystko dzięki ustawie z 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw (j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 170).

Od 1 stycznia 2020 r. przepisy umożliwiają zapewnienie tymczasowego wykonywania praw z udziału w przedsiębiorstwie małżonka przedsiębiorcy po śmierci tego małżonka, a także pozwalają na przejęcie przez nabywcę koncesji, zezwoleń, licencji oraz pozwoleń związanych z wykonywaną przez przedsiębiorcę działalnością gospodarczą.

Zarządca sukcesyjny – kto może nim zostać?

Ustawa wprowadza instrumenty prawne pozwalające na prawidłowe i niezakłócone funkcjonowanie przedsiębiorstwa po zgonie jego właściciela. Stery pozostawionego w spadku biznesu może przejąć zarządca sukcesyjny, który zajmie się nim aż do momentu działu spadku pomiędzy osoby uprawnione. Zarządcę sukcesyjnego może powołać jeszcze za swojego życia przedsiębiorca wpisany do CEIDG. Jeżeli nie zdąży lub nie zechce tego zrobić, taką decyzję o jego ustanowieniu może podjąć jego małżonek lub osoby, które odziedziczyły firmę.

Zarządcą sukcesyjnym może zostać osoba fizyczna, która posiada pełną zdolność do czynności prawnych. Nie ma przy tym znaczenia, czy jest spokrewniona z przedsiębiorcą. Nie musi mieć też specjalnych kompetencji do fachowego zajmowania się majątkiem. Funkcji zarządcy sukcesyjnego nie może pełnić jednak osoba, wobec której prawomocnie orzeczono zakaz prowadzenia działalności gospodarczej na podstawie przepisów prawa upadłościowego lub zakaz zajmowania się takimi sprawami będzie wynikał z wyroku sądu karnego.

Nie ma żadnych przeszkód, by na zarządcę sukcesyjnego został powołany jeden ze spadkobierców zmarłego lub jego małżonek. Co istotne, funkcję zarządcy sukcesyjnego w jednym czasie może pełnić tylko jedna osoba. Zasada ta obowiązuje nawet wtedy, gdy przedsiębiorca prowadził kilka przedsiębiorstw.

Powołanie zarządcy sukcesyjnego – zasady

Zarząd sukcesyjny można ustanowić za życia przedsiębiorcy. Jest to rozwiązanie najbardziej korzystne, gdyż pozwala wybranej osobie na przejęcie zadania kierowania firmą już w dacie jego zgonu.

Do ustanowienia zarządu sukcesyjnego wymagane jest:

• powołanie zarządcy sukcesyjnego,
• wyrażenie zgody osoby powołanej na zarządcę sukcesyjnego na pełnienie tej funkcji,
• dokonanie wpisu zarządcy sukcesyjne go do CEIDG.

Przeszkody do ustanowienia zarządu sukcesyjnego nie stanowi zawieszenie działalności gospodarczej. Jest nią natomiast ogłoszenie upadłości przedsiębiorcy.

Przedsiębiorca może powołać zarządcę sukcesyjnego w ten sposób, że wskaże określoną osobę do pełnienia funkcji zarządcy sukcesyjnego albo zastrzeże, że z chwilą jego śmierci wskazany prokurent stanie się zarządcą sukcesyjnym. Powołanie zarządcy oraz wyrażenie zgody osoby powołanej na zarządcę sukcesyjnego do pełnienia tej funkcji w takich przypadkach wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności. Przedsiębiorca powinien następnie złożyć wniosek o wpis tak powołanego zarządcy sukcesyjnego do CEIDG. Jeżeli przedsiębiorca powoła za życia zarządcę sukcesyjnego, zarząd sukcesyjny zostanie, co do zasady, ustanowiony z chwilą śmierci przedsiębiorcy.

Powołanie zarządcy sukcesyjnego – opłaty u notariusza

• Za sporządzenie aktu powołania zarządcy sukcesyjnego lub aktu odwołania zarządcy sukcesyjnego maksymalna stawka wynosi 50 zł.
• Za sporządzenie oświadczenia o zgodzie na powołanie zarządcy sukcesyjnego, oświadczenia o zgodzie na odwołanie zarządcy sukcesyjnego lub oświadczenia osoby powołanej na zarządcę sukcesyjnego o wyrażeniu zgody na pełnienie tej funkcji oraz braku prawomocnie orzeczonych wobec niej zakazów prowadzenia działalności maksymalna stawka wynosi 50 zł.
• Za sporządzenie protokołu powołania zarządcy sukcesyjnego lub protokołu odwołania zarządcy sukcesyjnego maksymalna stawka wynosi 100 zł.
• Za sporządzenie protokołu rezygnacji zarządcy sukcesyjnego maksymalna stawka wynosi 50 zł.

Artykuł pochodzi z książki:
Darowizny, testamenty, spadki. Prawidłowe zapisy. Przykładowe wzory

Autorka
Eliza Borkowska