poniedziałek, 11 września 2023
Pixabay
W odróżnieniu od stosunków zewnętrznych, które regulują sposób działania wspólników i spółki komandytowej wobec osób trzecich, stosunki wewnętrzne w spółce komandytowej określają zasady i sposoby organizacji spółki pomiędzy wspólnikami. O ile w stosunkach zewnętrznych obowiązki i uprawnienia komandytariusza są znacznie ograniczone, o tyle w stosunkach wewnętrznych przede wszystkim jego obowiązki są znacznie szersze.
Uprawnienia i obowiązki komandytariusza
W spółce komandytowej prawa komandytariusza różnią się od uprawnień komplementariusza. Jest to zdeterminowane przede wszystkim odmiennością zakresu odpowiedzialności obu tych wspólników. Komandytariusz, będąc co do zasady wspólnikiem nieposiadającym ani prawa, ani obowiązku prowadzenia spraw spółki komandytowej, posiada jednak uprawnienia kontrolne w postaci możliwości przeglądania ksiąg i dokumentów spółki w celu kontroli rzetelności ich prowadzenia.
Ponadto komandytariusz może żądać odpisu sprawozdania finansowego za dany rok obrotowy. To ostatnie uprawnienie zdaje się być jednak pewnym anachronizmem, zważywszy na fakt, że obecnie sprawozdania finansowe spółek są ogólnie dostępne w systemie teleinformatycznym. Uprawnienie do przeglądania ksiąg i dokumentów komandytariusz może uzyskać również z pomocą sądu rejestrowego, który jest uprawniony do zarządzenia udostępnienia komandytariuszowi poza księgami i dokumentami także stosownych wyjaśnień. Co istotne, wspólnicy nie mogą wyłączyć ani ograniczyć przedmiotowych uprawnień przepisami umowy spółki, co wprost wynika z dyspozycji przepisu art. 120 § 3 k.s.h., będącego tzw. przepisem imperatywnym, to jest normą bezwzględnie obowiązującą.
Słowniczek
Norma bezwzględnie obowiązująca – inaczej imperatywna, jest to norma prawna, której ustawodawca nadał najwyższy walor ochronny i która w związku z tym nie może być wolą stron zmieniana ani uchylana.
Norma względnie obowiązująca – inaczej dyspozytywna, jest to norma prawna, która z uwagi na niższą doniosłość nadaną jej przez ustawodawcę niż normie imperatywnej może być zmieniana lub wyłączana wolą stron pomiędzy konkretnymi osobami.
Norma semiimperatywna – norma prawna, która posiada jednostronny charakter ochronny zazwyczaj w stosunku do słabszych stron stosunków zobowiązaniowych, np. konsumentów czy pracowników; takie normy mogą być modyfikowane lub znoszone wyłącznie wobec podmiotów uznanych przez ustawodawcę za silniejsze strony stosunku zobowiązaniowego.
|
Umowa spółki komandytowej może jednak wprowadzić uprawnienie lub obowiązek prowadzenia spraw spółki przez komandytariusza. Taki obowiązek nie prowadzi jednak do rozszerzenia jego odpowiedzialności wobec osób trzecich. W dalszym ciągu komandytariusz prowadzący sprawy spółki odpowiada wobec wierzycieli spółki jedynie do wysokości sumy komandytowej. Artykuł 121 § 1 k.s.h. jest typowym przepisem dyspozytywnym, to jest uprawniającym do zmiany stosunków pomiędzy wspólnikami.
Komandytariusz pomimo wyłączenia, co do zasady, obowiązku i uprawnienia prowadzenia spraw spółki ma jednak w spółce komandytowej rzeczywisty wpływ na najważniejsze decyzje dotyczące przyszłości spółki oraz jej majątku. Otóż zgodnie z dyspozycją przepisu art. 121 § 2 k.s.h. do podjęcia decyzji w sprawach przekraczających zwykły zarząd niezbędna jest zgoda komandytariusza.
Słowniczek
Czynność zwykłego zarządu – jest to czynność doraźna, codzienna, polegająca na prowadzeniu tych spraw, np. spółki, które nie wymagają ważnych decyzji majątkowych i które zarezerwowane są w spółce komandytowej wyłącznie do decyzji wspólników posiadających prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki komandytowej, np. zawieranie umów z kontrahentami, kupowanie materiałów biurowych, wytaczanie powództw w imieniu spółki.
Czynność przekraczająca zwykły zarząd – są to zazwyczaj czynności o znacznie istotniejszym charakterze niż czynności zwykłego zarządu, które mogą mieć wpływ na funkcjonowanie, a nawet istnienie spółki, np. zakup nieruchomości, zawarcie umowy dzierżawy zorganizowanej części przedsiębiorstwa, zawieszenie działalności gospodarczej przez spółkę.
|
Przepis art. 121 § 2 k.s.h. chroni przede wszystkim interesy tych wspólników spółki komandytowej, którzy nie mogą prowadzić spraw spółki, przez co nie zawsze są na bieżąco informowani o wszystkich inwestycjach i planach dotyczących przyszłości spółki komandytowej. Dzięki temu przepisowi komandytariusz ma realny wpływ i przede wszystkim kontrolę nad najważniejszymi decyzjami zapadającymi w spółce, w której jest wspólnikiem.
Przepis ten jest jednak przepisem dyspozytywnym, czyli w umowie spółki można przewidzieć brak konieczności zatwierdzania czynności przekraczających zwykły zarząd przez komandytariuszy. W związku z tym komandytariusz w momencie formowania spółki i tworzenia umowy spółki powinien bardzo wnikliwie przeanalizować jej treść pod kątem ewentualnego wyłączenia jednego z najbardziej doniosłych uprawnień komandytariusza w spółce komandytowej, by nie być później zaskoczonym decyzjami komplementariusza, które będą rzutowały na stabilność finansową oraz w ogóle na byt prawny spółki komandytowej.
Artykuł pochodzi z książki:
Spółki. W jakiej formie prowadzić biznes
Autor
Piotr Metera