Ustawa o ochronie sygnalistów. Czym jest whistleblowing?

Zgodnie z art. 2 pkt 3 ustawy, informacja o naruszeniu prawa to „informacja, w tym uzasadnione podejrzenie dotyczące zaistniałego lub potencjalnego naruszenia prawa, do którego doszło lub prawdopodobnie dojdzie w podmiocie prawnym, w którym sygnalista uczestniczył w procesie rekrutacji lub innych negocjacji poprzedzających zawarcie umowy, pracuje lub pracował, lub w innym podmiocie prawnym, z którym sygnalista utrzymuje lub utrzymywał kontakt w kontekście związanym z pracą, lub informację dotyczącą próby ukrycia takiego naruszenia prawa”.

WAŻNE!
Whistleblowing obejmuje nie tylko faktyczne naruszenia, ale również uzasadnione podejrzenia dotyczące potencjalnych naruszeń prawa.

Co istotne, uprawnieni do zgłaszania nieprawidłowości są zarówno obecni pracownicy, jak i osoby, których więź prawna z danym podmiotem już ustała. Także osoby, które dopiero ubiegają się o pracę, mogą zaraportować zaobserwowane w procesie rekrutacji, negocjacji nieprawidłowości stanowiące naruszenia prawa.

Ustawa o ochronie sygnalistów wprowadza trzy drogi informowania o nieprawidłowościach:

• zgłoszenie wewnętrzne,
• zgłoszenie zewnętrzne,
• ujawnienie publiczne.

Z perspektywy biur rachunkowych szczególnie istotny wydaje się fakt, że whistleblowing może dotyczyć szerokiego spektrum naruszeń, w tym kwestii związanych z usługami finansowymi, przeciwdziałaniem praniu pieniędzy, ochroną danych osobowych czy interesami finansowymi Skarbu Państwa.

Osoba dokonująca zgłoszenia podlega zaś szczególnej ochronie prawnej statuowanej przez ustawę, w tym ochronie przed działaniami odwetowymi. Jednocześnie ustawa przewiduje sankcje karne dla osób świadomie zgłaszających nieprawdziwe informacje.

Analiza norm prawnych dotyczących whistleblowingu wydaje się być szczególnie istotna dla biur rachunkowych, ponieważ pozwala na:

• odpowiednie przygotowanie wewnętrznych procedur zgłaszania nieprawidłowości,
• skuteczne zarządzanie ryzykiem dotyczącym potencjalnych naruszeń prawa oraz
• budowanie kultury organizacyjnej opartej na transparentności i zaufaniu.

Artykuł pochodzi z książki:
Sygnaliści w biurze rachunkowym - Poradnik Gazety Prawnej

Autorka
dr hab. Beata Baran-Wesołowska
Radca prawny, compliance officer, partner w Kancelarii Prawnej Baran, Książek, Bigaj. Pracownik naukowy Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego. Ekspert w zakresie compliance, whistleblowingu, mobbingu i wewnętrznych postępowań wyjaśniających. Specjalizuje się również w postępowaniach dyscyplinarnych i audytach prawnych. Praktyk w zakresie wdrażania i obsługi systemów zgłaszania nieprawidłowoci. Autorka ponad 60 publikacji naukowych oraz licznych publikacji popularnonaukowych z zakresu compliance, whistleblowingu i wewnętrznych postępowań wyjaśniających, w tym m.in. „Zgłaszanie nieprawidłowości. Whistleblowing w praktyce”, red. „Ochrona sygnalistów. Regulacje dotyczące osób zgłaszających nieprawidłowości”.