Ulgi dla przedsiębiorców – ułatwienia w spłacie zobowiązań podatkowych i względem ZUS

Jakiego wsparcia może udzielić fiskus?

Ordynacja podatkowa umożliwia odroczenie terminu lub rozłożenie na raty płatności podatku lub zaległości podatkowej, a także na umorzenie w całości lub w części zaległości podatkowych. Ulga może dotyczyć należności z tytułu każdego z podatków, w tym podatków lokalnych. Takie ulgi mogą zostać zastosowane również odpowiednio do należności przypadających od płatników lub inkasentów.

Co trzeba zrobić, żeby skorzystać z ulgi fiskusa?

Aby przedsiębiorca mógł uzyskać ulgę, konieczne jest złożenie odpowiedniego wniosku do właściwego organu podatkowego. Pismo podatnika powinno zawierać jego dane identyfikacyjne oraz treść żądania (określenie rodzaju ulgi). Wniosek oczywiście powinien zostać odpowiednio uzasadniony, m.in. trzeba mieć na względzie, że rozpatrując go, organ bierze pod uwagę, czy w sprawie pojawia się ważny interes podatnika lub publiczny. Przy czym pojęcia te nie są zdefiniowane ustawowo.

Ważny interes podatnika może być w szczególności umotywowany sytuacją majątkową, skutkami ekonomicznymi, które mogą wystąpić w związku z uregulowaniem należności, problemami w płynności itd. Przyjmuje się, że jest to sytuacja, w której z powodu nadzwyczajnych okoliczności podatnik nie jest w stanie uregulować należności podatkowych w terminie. Organ każdorazowo analizuje konkretną sytuację podatnika oraz inne indywidualne okoliczności, co oznacza, że ulga dla przedsiębiorcy nie zawsze musi być udzielona.

Podczas analizy wniosku organ podatkowy decyduje również, w jakim trybie może udzielić pomocy przedsiębiorcy. Może jej udzielić w trybie pomocy publicznej lub poza nim. W związku z tym, że przyznana ulga może stanowić pomoc publiczną, wraz z wnioskiem konieczne może być złożenie dodatkowych oświadczeń i dokumentów związanych ze statusem przedsiębiorstwa oraz udzieloną wcześniej pomocą publiczną.

Co zawiera decyzja organu podatkowego?

W przypadku przyznania ulgi dla przedsiębiorcy organ wydaje decyzję o odroczeniu lub rozłożeniu na raty podatku lub zaległości podatkowej. Przepisy nie wskazują maksymalnego terminu odroczenia, jak również maksymalnej liczby rat, na jakie można rozłożyć płatność podatku. Przyjmuje się jednak, że ustalenia w tym zakresie powinny być realne, tj. rzeczywiście umożliwiające spłatę należności.

W przypadku wydania decyzji o odroczeniu lub rozłożeniu na raty podatków stanowiących dochód budżetu państwa organ podatkowy ustala dodatkowo opłatę prolongacyjną od kwoty podatku lub zaległości podatkowej. Takiej opłaty nie ustala się w przypadku wniosku podatnika złożonego w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonych w związku z COVID-19 albo w okresie 30 dni następujących po ich odwołaniu, a więc aktualnie w tych przypadkach taka opłata nie powinna być ustalana.

Czy przedsiębiorca może stracić prawo do ulgi?

Jeśli podatnik nie dotrzyma terminu płatności odroczonego podatku, zaległości podatkowej bądź terminu płatności którejkolwiek z rat, z mocy prawa wygaśnie decyzja o odroczeniu terminu płatności lub rozłożeniu na raty – w części dotyczącej raty niezapłaconej w terminie płatności. Z kolei jeżeli podatnik nie dotrzyma terminu płatności trzech kolejnych rat, z mocy prawa następuje wygaśnięcie decyzji o rozłożeniu na raty w zakresie wszystkich niezapłaconych rat. W praktyce oznacza to konieczność uiszczenia zaległości podatkowej już wraz z odsetkami za zwłokę.

Jakie są ulgi w spłacie należności składkowych?

Podobnie jak w przypadku zobowiązań podatkowych również ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz.1009; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 2476) umożliwia umorzenie należności składkowych, odroczenie terminu płatności składek oraz rozłożenie płatności na raty. Ulgi mogą być przyznane w zakresie składek na ubezpieczenia społeczne, na ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz FEP.

O ile umorzenie należności składkowych jest sytuacją wyjątkową i możliwą co do zasady tylko w przypadku ich całkowitej nieściągalności, o tyle zarówno odroczenie terminu płatności, jak i rozłożenie płatności na raty są już instytucjami bardziej elastycznymi i możliwymi do wykorzystania w okresie czasowych problemów z płynnością. ZUS może odroczyć termin płatności należności z tytułu składek oraz rozłożyć należność na raty ze względów gospodarczych lub innych przyczyn zasługujących na uwzględnienie. Odroczenie terminu płatności może dotyczyć jedynie należności finansowanej przez płatnika składek. Decyzję w tym zakresie organ podejmuje z uwzględnieniem możliwości płatniczych dłużnika oraz stanu finansów ubezpieczeń społecznych. Są to więc bardzo nieostre przesłanki oceny.

Przyczyny, dla których przedsiębiorca ubiega się o zastosowanie ulgi, powinny zostać szczegółowo opisane we wniosku. Sytuacja ekonomiczna przedsiębiorcy, jak i problemy z płynnością finansową mogą stanowić przesłankę zastosowania ulgi.

W jaki sposób przedsiębiorca może wystąpić o ulgę?

Wniosek można złożyć zarówno w formie papierowej, jak i elektronicznie (za pośrednictwem systemu PUE). Wniosek o odroczenie termin płatności składek składa się na formularzu RSO, natomiast w przypadku rozłożenia należności na raty – na formularzu RSR. Ponieważ tego rodzaju ulgi mogą stanowić dla przedsiębiorcy pomoc publiczną, zatem przy wypełnianiu wniosku należy wskazać rodzaj pomocy, a także zweryfikować, czy dotychczas uzyskana pomoc publiczna umożliwia skorzystanie z tej ulgi.

Czy ZUS, przyznając ulgę, powinien wydać decyzję?

Inaczej niż w przypadku zobowiązań podatkowych, w przypadku pozytywnego rozstrzygnięcia wniosku przedsiębiorcy-płatnika odroczenie terminu płatności zaległych składek lub rozłożenie należności z tego tytułu na raty następuje w formie umowy pomiędzy zakładem a płatnikiem. Umowa taka wprost reguluje, jakich należności dotyczy ulga oraz określa ostateczny termin uregulowania zobowiązania. Natomiast w przypadku negatywnego rozstrzygnięcia organ powinien przeprowadzić postępowanie oraz wydać decyzję administracyjną.

Czy w przypadku zastosowania ulgi dotyczącej należności składkowych są naliczane opłata prolongacyjna i odsetki?

Również w przypadku należności składkowych zastosowanie ulgi wiąże się z ustaleniem opłaty prolongacyjnej. Opłata jest ustalana zgodnie z przepisami ordynacji podatkowej, a więc nie ustala się takiej opłaty w przypadku wniosku podatnika złożonego w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonych w związku z COVID-19 albo w okresie 30 dni następujących po ich odwołaniu.

Istotne jest, że od składek, które rozłożono na raty, nie nalicza się odsetek za zwłokę, począwszy od następnego dnia po dniu wpływu wniosku o udzielenie tych ulg. Natomiast jeżeli przedsiębiorca nie dokona spłaty rat w określonych terminach, pozostała kwota staje się natychmiast wymagalna wraz z odsetkami za zwłokę.

Artykuł pochodzi z książki:
Skuteczne sposoby na kryzys w firmie

Autorzy
Praca zbiorowa
Kancelaria prawna Olesiński i Wspólnicy