Wypowiedzenie umowy o pracę - specjalna procedura przy zwolnieniach grupowych

Ustawa o zwolnieniach grupowych - kogo dotyczy i na jakich zasadach?

Ustawa o zwolnieniach grupowych ma zastosowanie w razie konieczności rozwiązania przez pracodawcę zatrudniającego co najmniej 20 pracowników stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, w drodze wypowiedzenia dokonanego przez pracodawcę, a także na mocy porozumienia stron, jeżeli w okresie nieprzekraczającym 30 dni zwolnienie obejmuje co najmniej:

• 10 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 100 pracowników,
• 10% pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 100, jednak mniej niż 300 pracowników,
• 30 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 300 lub więcej pracowników – art. 1 ustawy o zwolnieniach grupowych.
  
  

WAŻNE! Zwolnienie grupowe jest niemożliwe u pracodawcy zatrudniającego mniej niż 20 pracowników.

Zatrudnienie wynoszące co najmniej 20 pracowników obliguje pracodawcę do stosowania przepisów ustawy o zwolnieniach grupowych w każdym przypadku rozwiązywania z pracownikami umowy z przyczyn nieleżących po ich stronie. Przyjmuje się, że procedura uregulowana w ustawie o zwolnieniach grupowych ma zastosowanie w przypadku wystąpienia przynajmniej jednej przyczyny nieleżącej po stronie pracownika.

Pojęcie przyczyn niedotyczących pracownika jest szersze niż pojęcie przyczyn leżących po stronie pracodawcy. W jego ramach mieszczą się zarówno przyczyny, które leżą po stronie pracodawcy, jak i inne, które są od pracodawcy niezależne, ale nie można ich przypisać pracownikom.

Do przyczyn leżących po stronie pracodawcy można przykładowo zaliczyć:

• likwidację pracodawcy czy stanowiska pracy,
• szeroko rozumianą redukcję zatrudnienia związaną z trudnościami finansowymi zakładu,
• zamknięcie działalności określonego rodzaju lub terenowej jednostki organizacyjnej pracodawcy.

Przyczyną niedotyczącą pracownika i pracodawcy może być przykładowo:

• zachwianie koniunktury na rynku,
• likwidacja działalności przez kontrahentów.

Zasadą jest, że przepisy ustawy o zwolnieniach grupowych stosuje się w przypadku wypowiedzeń umów dokonywanych przez pracodawcę. Tym samym nie ma podstaw do ich stosowania, gdy stroną wypowiadającą umowę jest pracownik, nawet gdy wskazuje przyczynę leżącą po stronie pracodawcy.

Przepisy ustawy o zwolnieniach grupowych w istotny sposób ograniczają przepisy ochronne dotyczące wypowiadania umów o pracę. Przy wypowiadaniu pracownikom stosunków pracy w ramach grupowego zwolnienia nie stosuje się przepisów o konsultacji wypowiedzenia ze związkami zawodowymi (art. 38 Kodeksu pracy) ani przepisów dotyczących ochrony w czasie usprawiedliwionej nieobecności w pracy (art. 41 Kodeksu pracy), z uwzględnieniem wyjątków przewidzianych w ustawie.

Wypowiedzenie pracownikom stosunków pracy w okresie urlopu oraz innych usprawiedliwionych nieobecności jest dopuszczalne w czasie urlopu trwającego co najmniej 3 miesiące, a także w czasie innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, jeżeli upłynął już okres uprawniający pracodawcę do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia.

Ustawa o zwolnieniach grupowych zawiera również katalog pracowników objętych szczególną ochroną, którym można wypowiedzieć jedynie warunki pracy lub płacy. Zaliczają się do nich m.in. pracownicy, którym brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, pracownice w ciąży, pracownicy w okresie urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego oraz urlopu ojcowskiego.

Przepisy ustawy o zwolnieniach grupowych regulują zarówno termin początkowy, od którego pracownikowi można złożyć wypowiedzenie w związku z procedurą zwolnień grupowych, jak i termin, w którym najwcześniej może dojść do ustania stosunku pracy. Wypowiedzenie umowy w ramach zwolnień grupowych może mieć miejsce:

• nie wcześniej niż po dokonaniu przez pracodawcę zawiadomienia właściwego urzędu pracy o podjętych ustaleniach w ramach zwolnień grupowych,
• w przypadku gdy takie zawiadomienie nie jest wymagane – nie wcześniej niż po zawarciu porozumienia ze związkami zawodowymi w sprawach zwolnień grupowych lub od dnia wydania regulaminu zwolnień – art. 6 ust. 1 ustawy o zwolnieniach grupowych.

Rozwiązanie z pracownikiem stosunku pracy w ramach zwolnień grupowych może mieć miejsce:

• nie wcześniej niż po upływie 30 dni od dnia zawiadomienia właściwego urzędu pracy o podjętych ustaleniach w ramach zwolnień grupowych,
• w przypadku gdy takie zawiadomienie nie jest wymagane – nie wcześniej niż po upływie 30 dni od dnia zawarcia porozumienia ze związkami zawodowymi w sprawach zwolnień grupowych lub od dnia wydania regulaminu zwolnień – art. 6 ust. 2 ustawy o zwolnieniach grupowych.

Pracownikowi, w związku z rozwiązaniem stosunku pracy w ramach grupowego zwolnienia, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości:

• 1-miesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 2 lata,
• 2-miesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy od 2 do 8 lat,
• 3-miesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy ponad 8 lat – art. 8 ustawy o zwolnieniach grupowych.

Artykuł pochodzi z książki
Zatrudnianie i zwalnianie pracowników. Obowiązki pracodawców 2023

Opracowanie materiału
Magdalena Sybilska-Bonicka

Zobacz najnowszą publikację

Zatrudnianie i zwalnianie pracowników. Obowiązki pracodawców 2024