Co to jest optymalizacja podatkowa?

Optymalizacja podatkowa – definicja

Optymalizacja podatkowa polega na obniżeniu (ale także na uniknięciu) obciążeń podatkowych ciążących na podatniku lub na rozłożeniu ich płatności w czasie albo odroczeniu momentu dokonania zapłaty. Obciążenia podatkowe są obowiązkowe i nieuniknione. Zgodnie z definicją zawartą w przepisach ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (dalej jako: Ordynacja podatkowa) podatkiem jest publiczno-prawne, nieodpłatne, przymusowe oraz bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu lub gminy, wynikające z ustawy podatkowej.

Za podatek uważa się także zaliczki na podatek, raty podatków, jeżeli przepisy prawa podatkowego przewidują płatność podatku w ratach, a także opłaty oraz niepodatkowe należności budżetowe.

WAŻNE!
Podatki są obowiązkowe, a ich płatność, która może być dokonana jednorazowo, w ratach lub zaliczkowo, nieodzowna. Podatnikiem jest natomiast osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, podlegająca na mocy ustaw podatkowych obowiązkowi podatkowemu.

W związku z przedstawionymi definicjami ustawowymi podatnikami są wszystkie osoby objęte obowiązkiem podatkowym, a podatkami – obowiązkowe płatności dokonywane na rzecz budżetu państwa. Oznacza to, że każda osoba objęta obowiązkiem podatkowym płaci podatki. Ma ona natomiast wpływ na ich wysokość. Istnieją bowiem realne możliwości, przewidziane przepisami prawa, obniżenia obciążeń podatkowych.

Optymalizacja podatkowa jest działaniem legalnym, zgodnym z literą prawa, i nie ma nic wspólnego z uchylaniem się od opodatkowania, tj. działaniem na szkodę budżetu państwa, sprzecznym z przepisami prawa, stanowiącym oszustwa podatkowe.

Konsekwencją uchylania się od opodatkowania jest pociągnięcie podatnika do odpowiedzialności karnej lub karnoskarbowej. Świadome, całkowite lub częściowe niedeklarowanie osiąganych przychodów, zaliczanie do kosztów podatkowych wydatków na cele osobiste, składanie zeznań i deklaracji podatkowych zawierających nierzeczywiste dane czy dorabianie dokumentacji stanowi tylko wybrane przykłady działań sprzecznych z prawem, których celem jest niepłacenie podatków, mimo że zgodnie z przepisami powinny one zostać zapłacone. Z uwagi na fakt, że granica pomiędzy działaniami w pełni legalnymi, stanowiącymi zgodną z prawem optymalizację podatkową, a działaniami z nim sprzecznymi jest bardzo cienka, podejmując decyzję o optymalizacji podatkowej należy przemyśleć strategię podatkową, potrzeby i cele podatnika, aby w sposób bezpieczny podatkowo zapewnić jak najlepsze rezultaty.

Kwestia zapewnienia bezpieczeństwa podatkowego zyskuje istotnie na znaczeniu także dlatego, że system podatkowy w Polsce jest skomplikowany¹, a przepisy prawa podatkowego zmieniają się bardzo często, niejednokrotnie działając z mocą wsteczną lub z uwzględnieniem bardzo krótkiego vacatio legis. W konsekwencji podatnicy mają mało czasu, aby przygotować się na nadchodzące zmiany i na bieżąco korzystać z mechanizmów optymalizacji podatkowych, jakie dają aktualnie obowiązujące przepisy prawa podatkowego.

Optymalizacja podatkowa – zastosowanie

Obniżanie obciążeń podatkowych ma znaczenie zarówno dla podatników, którzy rozpoczynają prowadzenie działalności gospodarczej, jak i dla tych, którzy już ją aktywnie prowadzą. Ci pierwsi mogą zastanowić się m.in. nad formą jej prowadzenia i sposobem opodatkowania (ryczałt, podatek liniowy, skala podatkowa). Ci drudzy mają natomiast do rozważenia m.in., z jakich ulg i zwolnień podatkowych skorzystać, jak wpłacać zaliczki na podatek, miesięcznie czy kwartalnie, w formie zryczałtowanej czy bazujące na rzeczywiście osiąganych dochodach, jakie metody i stawki amortyzacyjne stosować, aby podwyższać lub obniżać (np. w przypadku strat podatkowych możliwych do rozliczenia w kolejnych latach) koszty uzyskania przychodów. Istotna jest także decyzja co do miejsca prowadzenia działalności, ponieważ niektóre ulgi i zwolnienia są przewidziane lokalnie i różnią się w zależności od miejsca dokonania inwestycji czy prowadzenia działalności.

Przepisy prawa podatkowego zasadniczo nie wprowadzają ograniczenia co do stosowania kilku metod optymalizacyjnych jednocześnie. Wyjątek dotyczy m.in. pomocy publicznej, gdzie niektóre ulgi i zwolnienia podatkowe mogą być uwzględniane w limicie całkowitej pomocy de minimis przewidzianej dla przedsiębiorcy. Poza tym niektóre formy działania mogą wykluczać zastosowanie innych optymalizacji, np. wybór rozliczania PIT w formie ryczałtu uniemożliwia zaliczanie wszelkich wydatków do kosztów podatkowych.

1 Zgodnie z międzynarodowymi rankingami International Tax Competitiveness (Międzynarodowa konkurencyjność podatkowa), prowadzonymi rokrocznie przez amerykańską organizację Tax Foundation, Polska zajmuje jedno z ostatnich miejsc, jeżeli chodzi o konkurencyjność systemu podatkowego. W rankingu uwzględnia się jakość systemu podatkowego w pięciu kategoriach, tj. w odniesieniu do opodatkowania osób prawnych, opodatkowania osób fizycznych, opodatkowania towarów i usług, opodatkowania majątku oraz zasad opodatkowania działalności transgranicznej, a także m.in. konkurencyjność (tj. wysokość stawek podatkowych) i neutralność systemu podatkowego (tj. możliwości zastosowania ulg i zwolnień podatkowych). Im więcej różnego rodzaju ulg i zwolnień przewidzianych przepisami prawa, tym bardziej skomplikowany jest system, co zmniejsza jego efektywność. Najefektywniejszym systemem podatkowym jest system oparty na niskich stawkach podatkowych, bez ulg i zwolnień.

Artykuł pochodzi z książki:
Bezpieczna optymalizacja podatkowa

Autor
Katarzyna Judkowiak, doradca podatkowy, Partner (Rödl & Partner Warszawa)

Dziedziny:

• międzynarodowe prawo podatkowe
• podatek VAT, podatek dochodowy od osób prawnych
• Due Diligence / opodatkowanie fuzji i przejęć
• doradztwo podatkowe dla cudzoziemców
• zakup nieruchomości.

Z Rödl & Partner w Polsce związana od 2005 r. Jest odpowiedzialna za:

• doradztwo podatkowe w zakresie podatku VAT i podatku dochodowego,
• realizację projektów z zakresu Due Diligence podatkowego,
• bieżące usługi doradztwa podatkowego dla polskich i zagranicznych klientów.

Autorka i współautorka licznych publikacji książkowych i artykułów o tematyce podatkowej. Doświadczony wykładowca w zakresie VAT oraz podatków dochodowych.

Doradza w języku polskim, niemieckim, angielskim i hiszpańskim.