Oznaczanie faktur wyrazami „mechanizm podzielonej płatności”

Oznaczenia „MPP” – czym jest?

Nie jest jednak tak, że samo oznaczenie faktury tymi wyrazami powoduje automatycznie, iż konieczne jest jej opłacenie z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności. Jest tak tylko, jeżeli spełnione są warunki wynikające z przepisów art. 108a ustawy o VAT, czyli wówczas, gdy faktycznie istnieje obowiązek zapłaty za fakturę z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności.

Z drugiej strony okoliczność, że faktura nie została oznaczona wyrazami „mechanizm podzielonej płatności”, nie wyłącza obowiązku opłacenia jej z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności (jeżeli taki obowiązek wynika z przepisów art. 108a ustawy o VAT). Jak czytamy w objaśnieniach Ministra Finansów z 23 grudnia 2019 r. w sprawie mechanizmu podzielonej płatności:

MF
(...) obowiązek zapłaty należności z faktury w mechanizmie podzielonej płatności nie jest uzależniony od tego, czy na fakturze zawarto specjalne oznaczenie. Zatem, nawet jeżeli sprzedawca nie dopełnił obowiązku i nie oznaczył odpowiednio faktury, nabywca i tak ma obowiązek zapłaty kwoty należności za towary lub usługi z załącznika nr 15, jeżeli kwota z faktury jest wyższa niż 15 000 zł brutto, w mechanizmie podzielonej płatności.

Warunki istnienia obowiązku oznaczania faktur wyrazami „mechanizm podzielonej płatności”

Obowiązek oznaczania faktur wyrazami „mechanizm podzielonej płatności” istnieje, jeżeli łącznie spełnione są trzy warunki:

• faktura jest wystawiana na rzecz podatnika;
• faktura dokumentuje dostawę towarów lub świadczenie usług, o których mowa w załączniku nr 15 do ustawy o VAT;
• kwota należności ogółem (kwota brutto) na fakturze przekracza kwotę 15 000 zł lub jej równowartość wyrażoną w walucie obcej.

Faktura wystawiana na rzecz podatnika  

Obowiązek oznaczania faktur wyrazami „mechanizm podzielonej płatności” istnieje wyłącznie w przypadku faktur wystawianych na rzecz podatników, tj. podmiotów prowadzących działalność gospodarczą w rozumieniu VAT. Faktury wystawiane na rzecz innych podmiotów (w szczególności na rzecz osób prywatnych) nie powinny być oznaczane tymi wyrazami.

Należy dodać, że podatnikami VAT, o których tu mowa, są wszelkie podmioty wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą w rozumieniu VAT (zob. art. 15 ustawy o VAT). W konsekwencji obowiązek oznaczania faktur wyrazami „mechanizm podzielonej płatności” występuje nie tylko przy wystawianiu faktur na rzecz podatników zarejestrowanych jako podatnicy VAT czynni, ale również przy wystawianiu faktur na rzecz podatników zarejestrowanych jako podatnicy VAT zwolnieni oraz podatników niezarejestrowanych (np. ze względu na korzystanie ze zwolnienia, o którym mowa w art. 113 ustawy o VAT, czyli tzw. zwolnienia podmiotowego).

Za faktury wystawiane na rzecz osób prywatnych należy też uznawać faktury wystawiane osobom fizycznym prowadzącym działalność gospodarczą, które jednak zakupów dokonują „prywatnie”. W konsekwencji faktur takich nie należy oznaczać wyrazami „mechanizm podzielonej płatności”.

Z drugiej strony wskazać należy, że w VAT obowiązuje szersza definicja działalności gospodarczej od obowiązującej w innych przepisach. W konsekwencji niekiedy fakturami wystawianymi na rzecz osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą w rozumieniu VAT są faktury wystawiane osobom, które nie prowadzą działalności gospodarczej w rozumieniu innych przepisów (w szczególności w rozumieniu ustawy – Prawo przedsiębiorców).

Dotyczy to faktur wystawianych osobom fizycznym wynajmującym „prywatnie” nieruchomości, gdyż wynajmowanie i wydzierżawianie przez osoby fizyczne składników majątku prywatnego jest działalnością gospodarczą w rozumieniu VAT (zob. przykładowo interpretacje indywidualne Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 30 sierpnia 2019 r., 0111-KDIB31.4012.536.2019.1.AB, oraz z 14 maja 2020 r., 0114-KDIP1-1.4012.180.2020.1.RR). Jest tak, mimo że osoby te zazwyczaj nie mają rachunków VAT, gdyż nie mogą założyć rachunków rozliczeniowych przeznaczonych dla przedsiębiorców.

Faktura dokumentująca dostawę towarów lub świadczenie usług, o których mowa w załączniku nr 15 do ustawy o VAT

Załącznik nr 15 do ustawy o VAT wymienia 150 rodzajów towarów i usług. Są one wskazane poprzez kod grupowania PKWiU oraz opis.

Zdarza się, iż towary wymienione w załączniku nr 15 do ustawy o VAT są częściami składowymi innych towarów, które nie są wymienione w tym załączniku. Gdy taka sytuacja ma miejsce, faktury dokumentujące dostawy takich towarów nie muszą być oznaczane wyrazami „mechanizm podzielonej płatności”. Potwierdzają to w udzielanych wyjaśnieniach organy podatkowe, np. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 13 lutego 2020 r. (0112-KDIL3.4012.44.2019.2.LS). W interpretacji tej czytamy, że:

MF
(...) w przypadku, gdy kwota należności ogółem stanowi kwotę przekraczającą 15 000,00 zł, z tytułu sprzedaży towaru (akumulatorowego odkurzacza samochodowego lub akumulatorowej szlifierki kątowej), składającego się z towaru wyszczególnionego w załączniku nr 15 do ustawy o VAT w postaci akumulatora elektryczne go nie będzie zachodził obowiązek wynikający z art. 106e ust. 1 pkt 18a ustawy, tj. obowiązek umieszczenia na fakturach dokumentujących dostawę tych towarów wyrazów „mechanizm podzielonej płatności”.

Podobnie jest, jeżeli płatność za usługi obejmuje wartość materiałów zużytych do ich wykonania, a należących do towarów wymienionych w załączniku nr 15 do ustawy o VAT. I w tych przypadkach obowiązek oznaczania faktur wyrazami „mechanizm podzielonej płatności” nie istnieje, co również potwierdzają organy podatkowe w udzielanych wyjaśnieniach. Tytułem przykładu można wskazać interpretacje indywidualne Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 12 grudnia 2019 r. (0112-KDIL2-1.4012.451.2019.1.MK), z 28 lutego 2020 r. (0111-KDIB3-1.4012.766.2019.2.KO) oraz z 18 listopada 2020 r. (0112-KDIL1-2.4012.430.2020.1.PG). Pierwsza z tych interpretacji została wydana na wniosek spółki świadczącej usługi serwisowe w zakresie sprzedaży pojazdów. W skład tych usług wchodzą robocizna oraz zużyte materiały, w tym części samochodowe będące towarami wymienionymi w załączniku nr 15 do ustawy o VAT. W interpretacji indywidualnej wydanej na wniosek spółki organ podatkowy potwierdził, że spółka nie ma w takiej sytuacji obowiązku wystawiania faktur oznaczonych wyrazami „mechanizm podzielonej płatności”:

MF
(...) jak wynika z okoliczności sprawy Wnioskodawca świadczy usługi serwisowe, w skład których wchodzi robocizna i materiały. W sytuacji zatem gdy, jak wskazał Wnioskodawca, przedmiotem sprzedaży jest wyłącznie usługa serwisowa (naprawa pojazdu), to takie usługi nie zostały wymienione w załączniku nr 15 do ustawy.

Kwota należności ogółem (kwota brutto) na fakturze przekraczająca kwotę 15 000 zł lub jej równowartość wyrażoną w walucie obcej

Z dniem 1 stycznia 2021 r. została doprecyzowana treść trzeciego warunku, który musi być spełniony, aby powstał obowiązek oznaczenia faktury wyrazami „mechanizm podzielonej płatności”. Po zmianie z treści art. 106e ust. 1 pkt 18a ustawy o VAT wyraźnie wynika, że warunkiem wystąpienia obowiązku oznaczenia faktury wyrazami „mechanizm podzielonej płatności” jest, aby kwota należności ogółem na fakturze przekroczyła 15 000 zł.

Ponadto wskazano, że omawiany warunek jest spełniony również, jeżeli kwota należności ogółem przekracza równowartość 15 000 zł wyrażoną w walucie obcej (o czym w poprzednim brzmieniu przepisu nie było mowy). W takim przypadku do przeliczania na złote kwot wyrażonych w walucie obcej stosuje się zasady przeliczania kwot stosowane w celu określenia podstawy opodatkowania (a więc określone przepisami art. 31a ustawy o VAT).

Wskazać przy tym należy, że z punktu widzenia omawianego warunku istotna jest kwota należności ogółem na fakturze, a nie kwota należności za towary lub usługi wymienione w załączniku nr 15 do ustawy o VAT. W konsekwencji obowiązek wystawiania faktur z adnotacją „mechanizm podzielonej płatności” może istnieć również wtedy, gdy faktury będą dokumentować takie towary lub usługi w niewielkiej części.

Artykuł pochodzi z książki:
Faktury VAT 2023

Autor
Tomasz Krywan, doradca podatkowy