Podatek u źródła – kto i kiedy musi stosować przepisy?

Specyfika podatku u źródła związana jest ze szczególnym trybem jego rozliczenia. Podatnikiem jest bowiem podmiot zagraniczny (osoba prawna lub fizyczna), ale obowiązki związane z rozliczeniem tego podatku w Polsce spoczywają na polskim podmiocie, który wypłaca świadczenie będące przychodem zagranicznego podmiotu. To na płatniku zatem ciążą obowiązki związane z prawidłowym naliczeniem, pobraniem, odprowadzeniem do urzędu i udokumentowaniem podatku u źródła. To zaś wymaga skrupulatności i odpowiedniego postępowania zależnie od tego, czy podatnikiem jest osoba prawna czy fizyczna, czego dotyczy wypłata oraz jaka jest suma wypłat dokonanych przez danego płatnika na rzecz tego samego podatnika zagranicznego.

Tak więc polskie przepisy (art. 21 i 22 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych; dalej: ustawa o CIT, oraz art. 29 i 30a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych; dalej: ustawa o PIT) nakazują pobór podatku od dochodów (przychodów) uzyskiwanych przez nierezydentów na terytorium Polski.

Zgodnie z art. 21 ustawy o CIT:

1. Podatek dochodowy z tytułu uzyskanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2, przychodów:
   
   1) z odsetek, z praw autorskich lub praw pokrewnych, z praw do projektów wynalazczych, znaków towarowych i wzorów zdobniczych, w tym również ze sprzedaży tych praw, z należności za udostępnienie tajemnicy receptury lub procesu produkcyjnego, za użytkowanie lub prawo do użytkowania urządzenia przemysłowego, w tym także środka transportu, urządzenia handlowego lub naukowego, za informacje związane ze zdobytym doświadczeniem w dziedzinie przemysłowej, handlowej lub naukowej (know-how),
   
   2) z opłat za świadczone usługi w zakresie działalności widowiskowej, rozrywkowej lub sportowej, wykonywanej przez osoby prawne mające siedzibę za granicą, organizowanej za pośrednictwem osób fizycznych lub osób prawnych prowadzących działalność w zakresie imprez artystycznych, rozrywkowych lub sportowych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
   
   2a) z tytułu świadczeń: doradczych, księgowych, badania rynku, usług prawnych, usług reklamowych, zarządzania i kontroli, przetwarzania danych, usług rekrutacji pracowników i pozyskiwania personelu, gwarancji i poręczeń oraz świadczeń o podobnym charakterze – ustala się w wysokości 20% przychodów;
   
   3) z tytułu należnych opłat za wywóz ładunków i pasażerów przyjętych do przewozu w portach polskich przez zagraniczne przedsiębiorstwa morskiej żeglugi handlowej, z wyjątkiem ładunków i pasażerów tranzytowych,
   
   4) uzyskanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez zagraniczne przedsiębiorstwa żeglugi powietrznej, z wyłączeniem przychodów uzyskanych z lotniczego rozkładowego przewozu pasażerskiego, skorzystanie z którego wymaga posiadania biletu lotniczego przez pasażera – ustala się w wysokości 10% tych przychodów.
   
   
2. Przepisy ust. 1 stosuje się z uwzględnieniem umów w sprawie zapobieżenia podwójnemu opodatkowaniu, których stroną jest Rzeczpospolita Polska.

Natomiast zgodnie z art. 22 ust. 1 podatek dochodowy od określonych w art. 7b ust. 1 pkt 1 przychodów z dywidend oraz innych przychodów (dochodów) z tytułu udziału w zyskach osób prawnych mających siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ustala się w wysokości 19% uzyskanego przychodu (dochodu).

Powyższe przepisy wskazują, jakie przychody uzyskane na terytorium Polski przez nierezydentów podlegają podatkowi u źródła oraz jaka jest stawka tego podatku. Natomiast przepis art. 26 ustawy o CIT wskazuje, kto ma obowiązki związane z pobraniem i odprowadzeniem tego podatku:

1. Osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne będące przedsiębiorcami, które dokonują wypłat należności z tytułów wymienionych w art. 21 ust. 1 oraz art. 22 ust. 1, są obowiązane jako płatnicy pobierać, z zastrzeżeniem ust. 2, 2b, 2d i 2e, w dniu dokonania wypłaty zryczałtowany podatek dochodowy od tych wypłat, z uwzględnieniem odliczeń przewidzianych w art. 22 ust. 1a–1e. Zastosowanie stawki podatku wynikającej z właściwej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania albo niepobranie podatku zgodnie z taką umową jest możliwe pod warunkiem udokumentowania siedziby podatnika dla celów podatkowych uzyskanym od podatnika certyfikatem rezydencji. Przy weryfikacji warunków zastosowania stawki podatku innej niż określona w art. 21 ust. 1 lub art. 22 ust. 1, zwolnienia lub warunków niepobrania podatku, wynikających z przepisów szczególnych lub umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, płatnik jest obowiązany do dochowania należytej staranności. Przy ocenie dochowania należytej staranności uwzględnia się charakter, skalę działalności prowadzonej przez płatnika oraz powiązania w rozumieniu art. 11a ust. 1 pkt 5 płatnika z podatnikiem.
   (…)

Obowiązek poboru podatku ciąży na podmiotach, które dokonują wypłat należności wskazanych w art. 21. Ustawodawca pozwala uwzględnić przepisy umów o unikaniu podwójnego opodatkowania i zgodnie z tymi regulacjami pobrać podatek w stawce niższej niż wskazana w art. 21 lub nie pobrać go w ogóle (o ile tak przewiduje umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania). Jednak zastosowanie przepisów tych umów obwarowane jest warunkiem posiadania certyfikatu rezydencji oraz dochowania należytej staranności.

Artykuł pochodzi z książki:
Podatek u źródła - Poradnik Gazety Prawnej

Autor
Mariusz Makowski
Doradca podatkowy