wtorek, 23 września 2025
Pixabay
Według art. 6 ustawy o VAT transakcje dotyczące przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części nie podlegają VAT. Jednocześnie skutki prawne następcy prawnego reguluje art. 91 ust. 9 ustawy o VAT, w którym określono obowiązek korekt podatku naliczonego przez nabywcę przedsiębiorstwa. Natomiast w art. 93–93c Ordynacji podatkowej wskazano przypadki, gdy dochodzi do sukcesji podatkowej, to znaczy, kiedy nabywca przedsiębiorstwa przejmuje prawa i obowiązki poprzedników.
Sukcesja podatkowa według Ordynacji podatkowej – jakie są rodzaje przekształceń, jak do nich dochodzi oraz jakie są prawa i obowiązki nowo powstałej spółki?
Łączenie się spółek lub osób prawnych
Jak dochodzi do przekształcenia?
- Osoba prawna zostaje zawiązana (powstaje) w wyniku łączenia się:
- osób prawnych,
- osobowych spółek handlowych,
- osobowych i kapitałowych spółek handlowych.
- Osoba prawna łączy się przez przejęcie:
- innej osoby prawnej (osób prawnych),
- osobowej spółki handlowej (osobowych spółek handlowych).
Prawa i obowiązki nowo powstałej spółki
Nowa spółka lub osoba prawna wstępuje we wszelkie prawa i obowiązki każdej z łączących się osób lub spółek:
- przewidziane w przepisach podatkowych oraz
- wynikające z decyzji wydanych na podstawie przepisów prawa podatkowego.
Przekształcenie osób prawnych
Jak dochodzi do przekształcenia?
- Osoba prawna zawiązuje się (powstaje) w wyniku:
- przekształcenia innej osoby prawnej,
- przekształcenia spółki niemającej osobowości prawnej.
- Osobowa spółka handlowa zawiązuje się (powstaje) w wyniku przekształcenia:
- Stowarzyszenie powstaje w wyniku przekształcenia stowarzyszenia zwykłego
Prawa i obowiązki nowo powstałej spółki
Nowa spółka lub osoba prawna wstępuje we wszelkie prawa i obowiązki przekształcanej spółki albo osoby prawnej:
- przewidziane w przepisach podatkowych oraz
- wynikające z decyzji wydanych na podstawie przepisów prawa podatkowego.
Przejęcie lub podział spółek
Jak dochodzi do przekształcenia?
Osoba prawna powstaje w wyniku przejęcia lub podziału innej spółki kapitałowej lub spółka komandytowo akcyjna powstaje przez przejęcie.
Prawa i obowiązki nowo powstałej spółki
Osoby prawne albo spółki komandytowo-akcyjne przejmujące lub osoby prawne powstałe w wyniku podziału wstępują, z dniem podziału lub z dniem wydzielenia, we wszelkie przewidziane w przepisach oraz decyzjach podatkowych prawa i obowiązki osoby prawnej dzielonej pozostające w związku z przydzielonymi im, w planie podziału, składnikami majątku.
Sukcesja następuje pod warunkiem, że majątek przejmowany na skutek podziału, a przy podziale przez wydzielenie – także majątek osoby prawnej dzielonej, stanowi zorganizowaną część przedsiębiorstwa.
Przekształcenie jednoosobowej działalności w spółkę kapitałową
Jak dochodzi do przekształcenia?
Jednoosobowa spółka kapitałowa powstała w wyniku przekształcenia przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną.
Prawa i obowiązki nowo powstałej spółki
Nowa spółka wstępuje we wszelkie prawa przedsiębiorcy:
- przewidziane w przepisach podatkowych oraz
- wynikające z decyzji wydanych na podstawie przepisów prawa podatkowego – z wyjątkiem tych praw, które nie mogą być kontynuowane na podstawie przepisów regulujących opodatkowanie spółek kapitałowych.
Wniesienie aportem jednoosobowego przedsiębiorstwa do spółki osobowe
Jak dochodzi do przekształcenia?
Do spółki niemającej osobowości prawnej osoba fizyczna wnosi na pokrycie udziału wkład w postaci swojego przedsiębiorstwa.
Prawa i obowiązki nowo powstałej spółki
Spółka, do której wniesiono aport, wstępuje w prawa przedsiębiorcy:
- przewidziane w przepisach podatkowych oraz
- wynikające z decyzji wydanych na podstawie przepisów prawa podatkowego – z wyjątkiem tych praw, które nie mogą być kontynuowane na podstawie przepisów regulujących opodatkowanie spółek niemających osobowości prawnej.
Przekształcenie i łączenie samorządowych zakładów budżetowych
Jak dochodzi do przekształcenia?
Dochodzi do łączenia lub przekształcenia zakładu budżetowego.
Prawa i obowiązki nowo powstałej spółki
Nowo powstała jednostka wstępuje we wszelkie przewidziane w przepisach prawa podatkowego prawa i obowiązki jednostki przekształcanej lub łączonych podmiotów.
Jednocześnie powstaje pytanie, kiedy dochodzi do przekształcenia, podziału czy przejęcia, a tym samym kiedy następca przejmuje prawa i obowiązki. Odpowiedź na to pytanie znajdziemy w przepisach Kodeksu spółek handlowych.
Terminy, gdy dochodzi do zmiany formy prowadzonej działalności
Przekształcenie spółek
Moment, kiedy dochodzi do zmiany formy prowadzonej działalności według Kodeksu spółek handlowych
Spółka przekształcana staje się spółką przekształconą z chwilą wpisu spółki przekształconej do rejestru (dzień przekształcenia). Jednocześnie sąd rejestrowy z urzędu wykreśla spółkę przekształcaną (art. 552 Kodeksu spółek handlowych).
Podział spółek
Moment, kiedy dochodzi do zmiany formy prowadzonej działalności według Kodeksu spółek handlowych
Wydzielenie nowej spółki następuje w dniu jej wpisu do rejestru. W przypadku przeniesienia części majątku spółki dzielonej na istniejącą spółkę wydzielenie następuje w dniu wpisu do rejestru podwyższenia kapitału zakładowego spółki przejmującej lub emisji przez spółkę przejmującą nowych akcji bez wartości nominalnej (dzień wydzielenia).
Spółka dzielona zostaje rozwiązana bez przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego w dniu wykreślenia jej z rejestru (dzień podziału). Nie dotyczy to podziału przez wydzielenie (art. 530 Kodeksu spółek handlowych).
Łączenie się spółek
Moment, kiedy dochodzi do zmiany formy prowadzonej działalności według Kodeksu spółek handlowych
Spółka przejmowana albo spółki łączące się przez zawiązanie nowej spółki zostają rozwiązane, bez przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego, w dniu wykreślenia z rejestru.
Połączenie następuje z dniem wpisania połączenia do rejestru właściwego według siedziby, odpowiednio, spółki przejmującej albo spółki nowo zawiązanej (dzień połączenia). Wpis ten wywołuje skutek wykreślenia spółki przejmowanej albo spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki, z uwzględnieniem art. 507 Kodeksu spółek handlowych (art. 493 Kodeksu spółek handlowych).

Artykuł pochodzi z książki:
Problemy z rozliczaniem VAT. Samochody, faktury, przekształcenia
Opracowanie materiału
Wioletta Chaczykowska
Redaktor naczelna Poradnika Gazety Prawnej, wieloletnia księgowa, specjalizuje się w tematyce związanej z rachunkowością, autorka publikacji z tego zakresu.