piątek, 05 maja 2023
Pixabay
W przypadku niektórych pracowników dopuszczalna jest praca w niedziele i święta. Zasady rekompensowania pracy w te dni należy stosować niezależnie od tego, czy praca w niedziele i święta wynika z harmonogramu czasu pracy pracownika, czy była to praca z powodu szczególnych potrzeb pracodawcy albo konieczności prowadzenia akcji ratowniczej lub usunięcia awarii.
Kiedy dozwolona jest praca w niedzielę i święta?
- W razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii.
- W ruchu ciągłym.
- Przy pracy zmianowej.
- Przy niezbędnych remontach.
- W transporcie i w komunikacji.
- W zakładowych strażach pożarnych i w zakładowych służbach ratowniczych.
- Przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób.
- W rolnictwie i hodowli.
- Przy wykonywaniu prac koniecznych ze względu na ich użyteczność społeczną i codzienne potrzeby ludności, w szczególności w:
– zakładach świadczących usługi dla ludności,
– gastronomii,
– zakładach hotelarskich,
– jednostkach gospodarki komunalnej,
– zakładach opieki zdrowotnej i innych placówkach służby zdrowia przeznaczonych dla osób, których stan zdrowia wymaga całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych,
– jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej oraz jednostkach organizacyjnych wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej zapewniających całodobową opiekę,
– zakładach prowadzących działalność w zakresie kultury, oświaty, turystyki i wypoczynku.
- W stosunku do pracowników zatrudnionych w systemie czasu pracy, w którym praca jest świadczona wyłącznie w piątki, soboty, niedziele i święta.
- Przy wykonywaniu prac:
– polegających na świadczeniu usług z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu przepisów o świadczeniu usług drogą elektroniczną lub urządzeń telekomunikacyjnych w rozumieniu przepisów prawa telekomunikacyjnego, odbieranych poza terytorium Polski, jeżeli zgodnie z przepisami obowiązującymi odbiorcę usługi, niedziele i święta są u niego dniami pracy;
– zapewniających możliwość świadczenia tych usług.
Zgodnie z przepisami ustawy o ograniczeniu handlu, praca w placówkach handlowych w niedziele i święta jest dopuszczalna tylko w 7 niedziel w roku.
Zasady rekompensowania pracy w niedziele i święta
|
Dzień wykonywania pracy
|
Forma rekompensaty (w kolejności)
|
|
Niedziela
|
Udzielenie dnia wolnego w okresie 6 dni kalendarzowych poprzedzających „roboczą” niedzielę lub następujących po niej
Udzielenie dnia wolnego do końca okresu rozliczeniowego, jeżeli nie jest możliwe zapewnienie dnia wolnego w okresie 6 dni kalendarzowych przed „roboczą” niedzielą lub po niej
100-procentowy dodatek do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w tym dniu, jeżeli nie ma możliwości udzielenia dnia wolnego we wskazanych wcześniej terminach
|
|
Święto
|
Udzielenie dnia wolnego w ciągu okresu rozliczeniowego
100-procentowy dodatek do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w tym dniu, jeżeli nie ma możliwości udzielenia dnia wolnego we wskazanym wcześniej terminie
|
Tak jak w przypadku dodatkowej pracy w tzw. wolną sobotę pracownikowi przysługuje za pracę w niedzielę lub święto cały dzień wolny, niezależnie od tego, ile godzin pracował w niedzielę lub święto, np. 1, 3 czy 7 godzin.
Zdaniem Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej oraz Państwowej Inspekcji Pracy, rekompensata w postaci dnia wolnego przysługuje tylko za pracę w ramach 8-godzinnej dobowej normy czasu pracy. Czas przepracowany ponad tę normę jest pracą nadliczbową dobową. Dodatkowo nieudzielenie pracownikowi dnia wolnego za pracę w niedzielę lub święto może spowodować przekroczenie przeciętnej 40-godzinnej tygodniowej normy czasu pracy w okresie rozliczeniowym. W tym przypadku, zdaniem obu tych instytucji, taka praca stanowi pracę nadliczbową, za którą pracownikowi, oprócz normalnego wynagrodzenia, przysługuje dodatek w wysokości 100% (art. 1511 § 2 k.p.).
Zgodnie ze stanowiskiem resortu pracy oraz PIP, art. 1511 i art. 15111 k.p. stanowią dwa niezależne od siebie tytuły do otrzymania dodatku do wynagrodzenia i w razie ich zbiegu pracownik powinien otrzymać dodatki do wynagrodzenia odrębnie z każdego z nich. Oznacza to, że za pracę w wolną niedzielę lub święto pracownik może otrzymać, oprócz normalnego wynagrodzenia, 2 dodatki w łącznej wysokości 200% wynagrodzenia.
W zakresie finansowego rekompensowania pracy w wolną niedzielę i święto sądy zajmują odmienne stanowisko. W uchwale z 15 lutego 2006 r. (II PZP 11/05, OSNP 2006/11-12/170) Sąd Najwyższy stwierdził, że:
SN
(...) w razie nieudzielenia przez pracodawcę w okresie rozliczeniowym innego dnia wolnego od pracy w zamian za dozwoloną pracę świadczoną w niedzielę lub święto, pracownikowi przysługuje za każdą godzinę takiej pracy tylko jeden dodatek przewidziany w art. 15111 § 2 in fine lub § 3 k.p.
Stanowisko to podzielił Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie (w wyrokach z 24 czerwca 2008 r.: I OSK 1003/07 i I OSK 1029/07, oraz z 29 sierpnia 2008 r.: I OSK 1281/07). W tej sytuacji inspektorzy pracy kontrolujący pracodawców zwykle prezentują pogląd, że pracownikom należy wypłacić dwa odrębne dodatki do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy. Jeżeli jednak pracodawca ma odmienne zdanie w tej kwestii i wypłaca jeden dodatek, pracownicy mogą dochodzić swoich roszczeń przed sądem pracy.
Do pracy w święto przypadające w niedzielę należy stosować przepisy dotyczące pracy w niedzielę.
Artykuł pochodzi z książki:
Czas pracy 2023. Planowanie, rozliczanie i ewidencja
Opracowanie materiału
Małgorzata Masłowska – redaktor merytoryczny INFOR PL