Ustawa o rachunkowości - zasady prowadzenia ksiąg rachunkowych fundacji i stowarzyszenia

Jednocześnie organizacje pozarządowe – zgodnie z art. 3 ust. 1e pkt 8 ustawy o rachunkowości – zostały ujęte w katalogu jednostek zaufania publicznego. Jest to bardzo istotne, ponieważ w art. 3 ust. 1e ustawy o rachunkowości są wymienione jednostki o szczególnym statusie, które nie mogą być uznane za jednostki mikro lub małe.

Zaliczono do nich:

• jednostki zamierzające ubiegać się albo ubiegające się o zezwolenie na wykonywanie działalności na podstawie przepisów, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o rachunkowości, lub o wpis do rejestru zarządzających ASI na podstawie przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi;
• alternatywne spółki inwestycyjne w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, w tym uprawnione do posługiwania się nazwą EuVECA albo EuSEF;
• emitenci papierów wartościowych dopuszczonych, emitenci zamierzający ubiegać się lub ubiegający się o ich dopuszczenie do obrotu na jednym z rynków regulowanych Europejskiego Obszaru Gospodarczego;
• emitenci papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu w alternatywnym systemie obrotu;
• krajowe instytucje płatnicze, a także jednostki organizacyjne działające na podstawie Prawa bankowego, przepisów o obrocie papierami wartościowymi, przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, przepisów o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, przepisów o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych lub przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych;
• instytucje pieniądza elektronicznego;
• jednostki sektora finansów publicznych;
• jednostki, o których mowa w art. 3 ust. 2 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, z wyjątkiem spółek kapitałowych, oraz jednostki, o których mowa w art. 3 ust. 3 pkt 1 i 2 tej ustawy (wskazane w tym punkcie podmioty to organizacje pozarządowe, m.in. fundacje, stowarzyszenia oraz pozostałe jednostki prowadzące działalność pożytku publicznego.

Organizacje pozarządowe oraz pozostałe jednostki prowadzące działalność pożytku publicznego

Organizacje pozarządowe

Osoby prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, w tym fundacje i stowarzyszenia (z wyjątkiem partii politycznych, europejskich partii politycznych, związków zawodowych i organizacji pracodawców, samorządów zawodowych, fundacji utworzonych przez partie polityczne i europejskich fundacji politycznych):

• niebędące jednostkami sektora finansów publicznych w rozumieniu ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (j.t. Dz.U. z 2022 r. poz. 1634 ze zm.) lub przedsiębiorstwami, instytutami badawczymi, bankami i spółkami prawa handlowego będącymi państwowymi lub samorządowymi osobami prawnymi,
• niedziałające w celu osiągnięcia zysku.

Pozostałe jednostki prowadzące działalność pożytku publicznego

Mogą nimi być:

• osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, jeżeli ich cele statutowe obejmują prowadzenie działalności pożytku publicznego,
• stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego (np. uczniowskie kluby sportowe),
• spółdzielnie socjalne,
• spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz kluby sportowe będące spółkami działającymi na podstawie przepisów ustawy z 25 czerwca 2010 r. o sporcie (j.t. Dz.U. z 2022 r. poz. 1599 ze zm.), które nie działają w celu osiągnięcia zysku oraz przeznaczają całość dochodu na realizację celów statutowych, oraz nie przeznaczają zysku do podziału między swoich udziałowców, akcjonariuszy i pracowników.

Oznacza to, że organizacje pozarządowe nie mogą być uznawane za jednostki mikro ani za małe podmioty, a co za tym idzie – nie mogą korzystać z uproszczeń w zakresie prowadzenia ksiąg, jak również nie mogą sporządzać swoich sprawozdań finansowych według załącznika nr 4 do ustawy o rachunkowości (sprawozdanie finansowe dla jednostki mikro) ani według załącznika nr 5 do ustawy o rachunkowości (sprawozdanie finansowe dla małych podmiotów).

Organizacje pozarządowe są jedyną grupą podmiotów, które co do zasady powinny sporządzić swoje sprawozdanie finansowe nie według załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości, ale według załącznika specjalnie dla nich przeznaczonego. Powstaje więc odwrotna sytuacja: organizacje pozarządowe, jeżeli chcą sporządzić swoje sprawozdanie finansowe według załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości, muszą dokonać takiego wyboru.

Artykuł pochodzi z książki:
Ustawa o rachunkowości z komentarzem do zmian

Autorka
Gyöngyvér Takáts