Wymagania BHP przy monitorach ekranowych – co mówi rozporządzenie?

Pracownikiem, w stosunku do którego pracodawca musi w rzeczywistości spełnić wymagania określone w tym rozporządzeniu, jest każda osoba zatrudniona przez pracodawcę (w tym praktykant i stażysta), użytkująca w czasie pracy monitor ekranowy przez co najmniej połowę dobowego wymiaru czasu pracy (§ 2 rozporządzenia w sprawie bhp na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe). Tylko do nich bowiem odnosi się to rozporządzenie.

Monitorem ekranowym jest każde urządzenie do wyświetlania informacji w trybie alfanumerycznym lub graficznym, niezależnie od metody uzyskiwania obrazu.

Od 17 listopada 2023 r. zmieniły się zasady pracy przy monitorach ekranowych. W wyniku omawianej nowelizacji zmodyfikowana została definicja stanowiska do pracy z monitorem ekranowym. Obecnie przez pojęcie stanowiska pracy z monitorem ekranowym trzeba rozumieć przestrzeń pracy wraz z:

• wyposażeniem podstawowym, w tym monitorem ekranowym, klawiaturą, myszą lub innymi urządzeniami wejściowymi, oprogramowaniem z interfejsem dla użytkownika,
• krzesłem i stołem,
• opcjonalnym wyposażeniem dodatkowym, w tym stacją dysków, drukarką, skanerem, uchwytem na dokumenty, podnóżkiem.

W dalszym ciągu nowelizowane rozporządzenie zawiera katalog elementów wyposażenia stanowisk pracy, do których nie będzie ono miało zastosowania.

Nadal są to:

• kabiny kierowców oraz kabiny sterowniczych maszyn i pojazdów,
• systemy komputerowe na pokładach środków transportu,
• systemy komputerowe przeznaczone głównie do użytku publicznego,
• kalkulatory, kasy rejestrujące i inne urządzenia z małymi ekranami do prezentacji danych lub wyników pomiarów,
• maszyny do pisania z wyświetlaczem ekranowym.

Pracownik ma prawo po każdej godzinie pracy przy obsłudze monitora ekranowego do co najmniej 5-minutowej przerwy wliczonej do czasu pracy, jeżeli pracodawca nie zapewni mu możliwości łączenia przemiennego pracy związanej z obsługą monitora z innymi rodzajowo pracami nieobciążającymi narządu wzroku i wykonywanymi w innych pozycjach ciała, przy nieprzekraczaniu godziny nieprzerwanej pracy przy monitorze (§ 7 rozporządzenia w sprawie bhp na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe).

Prawo do 5-minutowej przerwy po każdej godzinie pracy przy monitorze ekranowym nie przysługuje pracownicy w ciąży, która ma prawo do 10-minutowej przerwy po każdych 50 minutach pracy przy komputerze. Wynika to z faktu, że przerwa w wymiarze 5 minut jest przewidziana dopiero po każdej godzinie pracy przy monitorze ekranowym. Pracownica w ciąży ma natomiast zagwarantowaną 10-minutową przerwę po każdych 50 minutach pracy przed ekranem monitora, zatem nie ma możliwości wypracowania pełnej godziny pracy, która uprawniałaby ją do dodatkowej 5-minutowej przerwy.

Pracodawca jest także zobowiązany zapewnić pracownikom profilaktyczną opiekę zdrowotną oraz okulary korygujące wzrok, zgodnie z zaleceniem lekarza, gdy wyniki badań okulistycznych wykażą potrzebę ich stosowania podczas pracy przy obsłudze monitora.

Nowelizacja przepisów wprowadziła od 17 listopada 2023 r. obowiązek zapewnienia przez pracodawców swoim pracownikom także szkieł kontaktowych, czyli zazwyczaj w praktyce obowiązek refundacji kosztów ich zakupu. Analogicznie jak w przypadku okularów dotyczy to szkieł kontaktowych zakupionych zgodnie z zaleceniem lekarza, jeżeli wyniki badań okulistycznych przeprowadzonych w ramach profilaktycznej opieki zdrowotnej wykażą potrzebę ich stosowania podczas pracy przy obsłudze monitora ekranowego.

Ponadto nowelizacja rozporządzenia nadała nowe brzmienie załącznikowi, który określa minimalne wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii, jakie powinny spełniać stanowiska pracy wyposażone w monitory ekranowe.

W wyniku zmiany przepisów wprowadzono nową zasadę, zgodnie z którą w przypadku stosowania systemów przenośnych przeznaczonych do użytkowania na danym stanowisku pracy (np. laptopów) przez co najmniej połowę dobowego wymiaru czasu pracy stanowisko pracy powinno być wyposażone także w stacjonarny monitor ekranowy lub podstawkę zapewniającą ustawienie ekranu tak, aby jego górna krawędź znajdowała się na wysokości oczu pracownika. Ponadto stanowisko pracy pracownika korzystającego z laptopa trzeba wyposażyć w dodatkową klawiaturę i mysz. Jest to znacząca zmiana, ponieważ dotychczas zapewnienie monitora stacjonarnego lub podstawki było dobrowolną decyzją pracodawcy. Zasada ta obowiązuje od 17 listopada 2023 r. dla wszystkich nowo tworzonych stanowisk pracy. Natomiast istniejące już stanowiska pracy, które dotychczas nie miały takiego wyposażenia, należy uzupełnić o taki sprzęt do 17 maja 2024 r.

Artykuł pochodzi z książki:
Kodeks pracy 2024. Praktyczny komentarz z przykładami

Autor
Sebastian Kryczka