Istota i podział majątku fundacji rodzinnej

Istota majątku fundacji rodzinnej

Majątek fundacji rodzinnej, z uwagi na jego źródła pozyskania, możemy podzielić na dwie kategorie:

• mienie wniesione na pokrycie funduszu założycielskiego,
• mienie uzyskane w okresie istnienia fundacji rodzinnej, tj. wynikające z uzyskanych dochodów lub wnoszone później do fundacji rodzinnej, które nie jest przeznaczone na pokrycie funduszu założycielskiego.

Należy wskazać, że mienie wniesione przez fundatora/fundatorów czy też inne osoby, np. beneficjentów fundacji lub podmioty trzecie, nie zostaje do nich w żaden sposób przyporządkowane, jak ma to miejsce w przypadku np. spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (udziałowiec spółki za wniesione wkłady na pokrycie kapitału zakładowego lub przewyższające wartość kapitału zakładowego uzyskuje prawa majątkowe w postaci np. prawa do dywidendy czy też tzw. prawa korporacyjne, np. prawo głosu, prawo do kontroli spółki).

W przypadku fundacji rodzinnej wyłącznym właścicielem mienia wniesionego do tej fundacji, jak i nabytego w trakcie jej trwania, jest sama fundacja rodzinna. Fundator czy też inne podmioty nie posiadają uprawnień majątkowych lub niemajątkowych w stosunku do fundacji rodzinnej, związanych z wniesionym do niej majątkiem.

WAŻNE!
Fundator/fundatorzy, wnosząc mienie do fundacji rodzinnej, nie uzyskują w zamian innych praw, poza tymi wskazanymi w ustawie oraz w statucie fundacji rodzinnej.

Zarząd fundacji rodzinnej obowiązany jest dokonać spisu jej mienia oraz przyporządkowania proporcji wnoszonego mienia przez fundatorów, jeżeli jest ich więcej. Ma to istotne znaczenie w przypadku wypłaty świadczeń na rzecz beneficjentów (aspekt podatkowy), o czym szerzej w części poradnika poświęconej spisowi mienia. Mienie na pokrycie funduszu założycielskiego wraz z wnoszonymi oraz nabywanymi bezpośrednio przez fundację rodzinną w trakcie jej trwania aktywami stanowi autonomiczny majątek fundacji rodzinnej, który należy charakteryzować zgodnie z definicją mienia zawartą w art. 44 Kodeksu cywilnego: Mieniem jest własność i inne prawa majątkowe.

Odesłanie do definicji zawartej w Kodeksie cywilnym jest o tyle istotne, że wskazuje właśnie, jakie składniki majątku mogą zostać wniesione przez fundatorów do fundacji rodzinnej.

Co można wnosić do fundacji rodzinnej?

Do fundacji rodzinnej można wnosić m.in.:

• środki pieniężne,
• posiadane udziały czy akcje w spółkach kapitałowych,
• przysługujący ogół praw i obowiązków w spółkach osobowych,
• prawo własności np. nieruchomości,
• prawo własności do ruchomości, np. samochodu, rzeczy czy dzieł sztuki,
• prawo użytkowania wieczystego,
• wierzytelności i roszczenia wynikające z zawartych umów,
• autorskie prawa osobiste,
• prawa własności przemysłowej,
• gospodarstwo rolne.

Dla przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą ważną informacją jest, że do fundacji rodzinnej nie wnosi się bezpośrednio aktywów wykorzystywanych w działalności, a jedynie udziały w spółkach. Fundacja rodzinna nie prowadzi bowiem co do zasady działalności, ponieważ jej założeniem jest prowadzenie tzw. działalności pasywnej, o czym szerzej w części poświęconej działalności gospodarczej wykonywanej przez fundację rodzinną.

Ponadto należy wskazać, że wkładami do fundacji rodzinnej nie mogą być prawa niemajątkowe w postaci np. dóbr osobistych. W skład majątku fundacji rodzinnej, rozumianego jako aktywa, nie będą zaś wliczane długi, które naturalnie, zamiast powiększać, to obciążają majątek fundacji rodzinnej.

Podział majątku fundacji rodzinnej

Wraz z powołaniem do życia fundacji rodzinnej oraz pokryciem funduszu założycielskiego fundacji rodzinnej określonego w statucie, który wynosić musi minimalnie 100 000 zł, majątek fundacji rodzinnej będzie naturalnie powiększany o pożytki wynikające z wniesionego mienia. To główna idea fundacji rodzinnej, która polega na tzw. osiąganiu dochodów pasywnych. Opiera się ona nie na prowadzeniu aktywnej działalności gospodarczej przez fundację rodzinną (prowadzenie produkcji, świadczenie usług), ale na uzyskiwaniu dochodów z posiadanego mienia.

Majątek fundacji rodzinnej można zatem zaszeregować w oparciu o źródło, z jakiego mienie pochodzi, tj.:

• fundusz założycielski wynoszący co najmniej 100 000,00 zł oraz mienie wnoszone później do fundacji rodzinnej, które nie jest przeznaczone na pokrycie funduszu założycielskiego;
• mienie nabyte przez fundację rodzinną i wypracowane przez tę fundację z tytułu posiadanych praw i majątku, np. wypłata dywidendy z tytułu posiadanych udziałów w spółce przez fundację rodzinną, sprzedaż posiadanej nieruchomości, odsetki od udzielanych pożyczek spółkom, w których fundacja rodzinna posiada udziały lub uczestniczy jako wspólnik.

Artykuł pochodzi z książki:
Fundacja rodzinna. Skuteczne planowanie sukcesji

Autorzy
Adwokat Katarzyna Wojarska–Aleksiejuk
Radca Prawny Piotr Aleksiejuk