Limity pracy w godzinach nadliczbowych

Liczba dopuszczalnych godzin nadliczbowych na dobę zależy od systemu i rozkładu czasu pracy pracownika. Dobowy limit nadgodzin dla pracownika zatrudnionego w podstawowym systemie czasu pracy, np. po 8 godzin na dobę, wynosi 5 godzin. Jeżeli pracownik jest zatrudniony w systemie równoważnego czasu pracy (np. do 12 godzin na dobę), to w dniu, w którym ma zaplanowane np. 12 godzin pracy, może wypracować tylko 1 nadgodzinę, a w dniu, w którym ma zaplanowanych 9 godzin – 4 nadgodziny. Nie dotyczy to pracowników zatrudnionych w systemach równoważnego czasu pracy, w których mogą oni pracować 16 godzin albo 24 godziny. W tych przypadkach należy przyjąć, że pracownikom nie wolno polecać pracy nadliczbowej na dobę, ponieważ bezpośrednio po tak długim okresie wykonywania pracy przysługuje im odpoczynek (przez czas odpowiadający co najmniej liczbie przepracowanych godzin), niezależnie od odpoczynku tygodniowego.

Tygodniowy czas pracy łącznie z godzinami nadliczbowymi nie może przekraczać przeciętnie 48 godzin w przyjętym okresie rozliczeniowym. Limit ten nie dotyczy pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy (art. 131 k.p.). Ograniczenie to dotyczy jednak wszystkich pozostałych pracowników i wszystkich okoliczności pozwalających na polecenie pracy nadliczbowej, zatem także konieczności prowadzenia akcji ratowniczej oraz usunięcia awarii.

Ostatnim limitem pracy w godzinach nadliczbowych jest limit roczny. Liczba godzin nadliczbowych przepracowanych w związku ze szczególnymi potrzebami pracodawcy nie może przekroczyć dla danego pracownika 150 godzin w roku kalendarzowym (art. 151 § 3 k.p.). Limit ten nie dotyczy zatem m.in. konieczności prowadzenia akcji ratowniczej ani usuwania awarii.

Dopuszczalne jest ustalenie innej liczby godzin nadliczbowych w roku kalendarzowym – zarówno niższej, jak i wyższej – w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie pracy albo w umowie o pracę, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest zobowiązany do ustalenia regulaminu pracy. Nie może to jednak spowodować przekroczenia przeciętnej 48-godzinnej tygodniowej normy czasu pracy. Nadal pracodawcę wiążą bowiem przepisy o minimalnym, nieprzerwanym, 11-godzinnym odpoczynku dobowym.

W piśmie z 13 listopada 2008 r. (nr DPR-III-079-612/TW/08) Departament Prawny
MPiPS wyraził pogląd, że:

MPiPS
(...) ustalając większą liczbę godzin nadliczbowych niż 150, pracodawca powinien uwzględnić to, że pracownikom przysługuje urlop wypoczynkowy w wymiarze 20 lub 26 dni. Maksymalny limit może zatem zostać wskazany w wysokości 384 godzin (od 52 tygodni w roku odejmuje się cztery tygodnie urlopu, co daje 48 tygodni, które należy pomnożyć przez dopuszczalną maksymalną liczbę godzin nadliczbowych przeciętnie w tygodniu w okresie rozliczeniowym, czyli 8). Natomiast u pracowników korzystających z 26-dniowego urlopu wypoczynkowego maksymalny limit wynosi 376 godzin (od 52 tygodni odejmujemy pięć tygodni urlopu, co daje 47 tygodni, które mnoży się przez 8 godzin nadliczbowych).

Ograniczenie pracy nadliczbowej w dobie, tygodniu i roku

Artykuł pochodzi z książki
Czas pracy 2023. Planowanie, rozliczanie i ewidencja

Opracowanie materiału
Małgorzata Masłowska
Redaktor merytoryczny INFOR PL

Zobacz najnowszą publikację

Czas pracy 2024. Planowanie, rozliczanie i ewidencja