Rozliczanie przez gminę VAT od wykorzystywanych przez nią samochodów

Gmina zazwyczaj wykonuje:

• czynności opodatkowane VAT, takie jak np. najem lokali użytkowych, dzierżawa gruntów, sprzedaż działek;
• czynności zwolnione z opodatkowania, takie jak np. aktualizacja lokali mieszkaniowych, dzierżawa gruntów rolnych, oraz
• czynności niepodlegające opodatkowaniu VAT (tzw. działalność statutowa, zadania własne).

Sposób odliczenia VAT od nabycia pojazdu samochodowego oraz wydatków związanych z jego używaniem i eksploatacją jest uzależniony od tego, do jakich czynności pojazd ten jest wykorzystywany.

Odliczanie podatku naliczonego od wydatków na nabycie pojazdu samochodowego i jego eksploatację

Jeżeli podatnik wykonuje wszystkie wymienione powyżej czynności (opodatkowane, zwolnione z VAT, nieopodatkowane) i ponosi wydatki związane z tymi czynnościami, przy odliczaniu VAT powinien:

• najpierw, na podstawie art. 86 ust. 2a–2h ustawy o VAT, zastosować prewspółczynnik w celu ustalenia, jaka część wydatku dotyczy działalności gospodarczej;
• następnie, na podstawie art. 90 ustawy o VAT, zastosować współczynnik proporcji w celu ustalenia, jaka część wydatku dotyczy czynności opodatkowanych, a jaka zwolnionych z VAT.

Zasada ta odnosi się również do podatku naliczonego przy nabyciu pojazdów samochodowych o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony oraz podatku naliczonego od wydatków związanych z użytkowaniem i eksploatacją tych pojazdów, w tym np. paliwa – w przypadku gdy gminie przysługuje pełne prawo do odliczenia VAT z tego tytułu.

Jeżeli jednak gmina, na podstawie art. 86a ustawy o VAT, nie spełnia warunków do pełnego odliczenia VAT od wydatków związanych z pojazdem samochodowym o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony, to odliczenie VAT powinno następować według schematu:

• odliczenie według prewspółczynnika na podstawie art. 86 ust. 2a–2h ustawy o VAT,
• odliczenie 50% na podstawie art. 86a ustawy o VAT,
• odliczenie według współczynnika na podstawie art. 90 ustawy o VAT.

Rozliczanie VAT przy zakupie i sprzedaży pojazdów specjalistycznych wykorzystywanych do realizacji zadań własnych gminy

Jeśli zakupione przez gminę pojazdy służą wyłącznie do realizacji zadań własnych, to przy ich zakupie gmina nie ma prawa do odliczenia podatku naliczonego (art. 86 ust. 1 ustawy o VAT). Gmina, wykonując zadania własne, zgodnie z art. 15 ust. 6 ustawy o VAT, nie jest podatnikiem VAT, wobec czego nie można uznać, że dokonany zakup pojazdów służy wykonywaniu przez nią czynności opodatkowanych.

W przypadku podjęcia przez gminę decyzji o późniejszej sprzedaży pojazdów specjalistycznych wykorzystywanych do realizacji zadań własnych, należy uznać, że dokonując ich zbycia, gmina nie działa w charakterze podatnika VAT, o którym mowa w art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o VAT, wobec czego transakcja ta nie podlega opodatkowaniu VAT.

Przypomnijmy, że do kwestii opodatkowania sprzedaży składników gminnego majątku odniósł się także TSUE w postanowieniu z 20 marca 2014 r. w sprawie C-72/13 (Gmina Wrocław przeciwko Ministrowi Finansów), który uznał, że przepisy unijne nie sprzeciwiają się opodatkowaniu sprzedaży nieruchomości i ruchomości dokonywanych przez gminę, jeżeli sąd krajowy uzna, że czynności te stanowią działalność gospodarczą. Jeśli jednak gmina działa w charakterze organu władzy publicznej, opodatkowanie transakcji jest możliwe w przypadku, gdy zastosowanie zwolnienia mogłoby prowadzić do znaczących zakłóceń konkurencji. W ten sposób TSUE nie wykluczył możliwości opodatkowania sprzedaży gminnego majątku.

Na tej podstawie w praktyce przyjmuje się, że sprzedaży pojazdów wykorzystywanych do wykonywania zadań własnych gminy nie sposób traktować w kategorii działalności gospodarczej, o której mowa w art. 15 ust. 2 ustawy o VAT, co wyklucza ich opodatkowanie.

UWAGA!
Jeżeli przy nabyciu pojazdu wykorzystywanego wyłącznie do realizacji zadań własnych gminie nie przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego, to późniejsza jego sprzedaż nie podlega opodatkowaniu VAT.

Uznanie, że dokonana przez gminę sprzedaż pojazdu samochodowego pozostaje poza zakresem VAT, powoduje, że czynności tej nie wykazuje się w deklaracji VAT składanej za okres, w którym nastąpiła sprzedaż.

Artykuł pochodzi z książki:
Samochód w firmie

Opracowanie materiału
Radosław Stępień