Rozliczenia z fiskusem – różne formy opodatkowania jednoosobowej działalności gospodarczej

Na początek warto zadać sobie kilka pytań, a mianowicie:

• Jakiego rodzaju działalność prowadzę?
• Czy ponoszę koszty? Jeśli tak, to w jakiej wysokości?
• Według jakiej stawki płacę podatek dochodowy?
• Czy przekroczyłem drugi próg podatkowy, czy zapłacę daninę solidarnościową?
• Czy działalność jest sezonowa, czy dochody w poszczególnych miesiącach są w podobnej wysokości?

Odpowiedzi na powyższe pytania i prosta analiza dostępnych rozwiązań mogą prowadzić do konkluzji, że obecna forma działalności gospodarczej lub sposób jej opodatkowania mogą nie być najkorzystniejsze. Wówczas warto rozważyć zmianę w tym zakresie, a koniec roku podatkowego zwykle jest na to najlepszym czasem. W artykule przedstawiamy kilka możliwości zoptymalizowania swojej działalności pod kątem podatkowym.

Rodzaje form opodatkowania jednoosobowej działalności gospodarczej

Dla osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą możliwy jest wybór jednej z trzech podstawowych form opodatkowania działalności, tj.:

• skala podatkowa,
• podatek liniowy,
• ryczałt od przychodów ewidencjonowanych.

Skala podatkowa

Jest to forma opodatkowania oparta na zasadach ogólnych. Podstawę opodatkowania stanowi przychód pomniejszony o koszty uzyskania przychodu oraz o przysługujące odliczenia. Stawka podatku zależy od wysokości uzyskanego dochodu i wynosi:

• 12 proc. w przypadku rocznej podstawy opodatkowania w wysokości do 120 000 zł,
• 32 proc. w przypadku rocznej podstawy opodatkowania w wysokości powyżej 120 000 zł.

Obowiązki związane z wyborem skali wiążą się przede wszystkim z prowadzeniem podatkowej księgi przychodów i rozchodów, jak również z opłacaniem w ciągu roku zaliczek na podatek dochodowy. Opodatkowując działalność gospodarczą według skali, można skorzystać z preferencyjnego rozliczenia się jako osoba samotnie wychowująca dziecko, rozliczenia razem z małżonkiem lub z różnego rodzaju ulg i odliczeń od podatku.

Podatek liniowy

Podatek liniowy to forma opodatkowania charakteryzująca się jedną stawką podatku, tj. 19 proc. Podstawę opodatkowania stanowi przychód pomniejszony o koszty uzyskania przychodu oraz o możliwe odliczenia. Należy jednak pamiętać, że wybór podatku liniowego uniemożliwia wspólne rozliczenie z małżonkiem lub jako osoba samotnie wychowująca dziecko. Osoba opodatkowana podatkiem liniowym nie ma możliwości korzystania również z różnego rodzaju ulg i odliczeń od podatku (z pewnymi wyjątkami). Aby wybrać tę formę opodatkowania, trzeba złożyć naczelnikowi urzędu skarbowego stosowne oświadczenie do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym został osiągnięty pierwszy przychód w roku podatkowym, albo do końca roku podatkowego, jeżeli pierwszy taki przychód został osiągnięty w grudniu tego roku podatkowego.

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

Trzecią podstawową formą opodatkowania jest ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Charakteryzuje się on tym, że opodatkowaniu podlega przychód, tj. należność bez pomniejszania jej o koszty uzyskania przychodu. Stawka ryczałtu jest uzależniona od rodzaju prowadzonej działalności i – w pewnych sytuacjach – jest również uzależniona od wysokości uzyskiwanych przychodów.

Opodatkowując przychody ryczałtem, podatnik nie skorzysta z preferencyjnego rozliczenia wraz z małżonkiem czy dla osób samotnie wychowujących dzieci, jak również nie będzie mieć możliwości skorzystania z większości ulg i odliczeń podatkowych dostępnych np. przy skali podatkowej. Wyboru ryczałtu należy dokonać do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym podatnik uzyskał pierwszy przychód z działalności gospodarczej w danym roku podatkowym, albo do końca roku podatkowego, jeżeli pierwszy taki przychód podatnik osiągnął w grudniu roku podatkowego.

Jak wybrać odpowiednią formę opodatkowania?

W zależności od rodzaju działalności gospodarczej oraz specyficznych uwarunkowań podatnika różne rozwiązania mogą mieć odmienny wpływ na rozliczenia podatkowe. Na przykład przy działalności typowo produkcyjnej mogą występować wysokie koszty. Wówczas warto rozważyć opodatkowanie takiej działalności skalą lub podatkiem liniowym. Wybór między skalą a podatkiem liniowym sprowadza się natomiast do zweryfikowania wysokości swoich dochodów. Po przekroczeniu drugiego progu podatkowego (tj. 120 000 zł rocznie) dochody podatnika są opodatkowane 32-proc. stawką. Podatek liniowy gwarantuje stawkę 19 proc. bez względu na wysokość osiąganych dochodów.

Z kolei przy stosunkowo niskich kosztach w działalności (lub przy ich braku) korzystne może się okazać przejście na ryczałt. Stawki ryczałtu są co prawda uzależnione od rodzaju prowadzonej działalności, ale zazwyczaj są konkurencyjne w stosunku do stawek wynikających ze skali podatkowej (np. 8,5 proc., 12 proc. czy 17 proc.). Dodatkową zaletą skorzystania z ryczałtu jest brak dodatkowego obciążenia w postaci daniny solidarnościowej. Podstawę obliczenia daniny stanowi bowiem nadwyżka ponad 1 000 000 zł sumy dochodów podlegających opodatkowaniu m.in. według skali lub podatku liniowego. Natomiast przychody objęte ryczałtem nie podlegają daninie solidarnościowej.

Czy składka zdrowotna wpływa na opłacalność danej formy opodatkowania?

Ważnym aspektem wyboru formy opodatkowania może być również kwestia wysokości składki zdrowotnej. Składka zdrowotna dla osób opodatkowanych według skali wynosi 9 proc. osiąganego dochodu, natomiast przy podatku liniowym jest to 4,9 proc. dochodu (jednak nie mniej niż 9 proc. minimalnego wynagrodzenia). Z kolei wysokość składki zdrowotnej na ryczałcie jest uzależniona od wysokości osiąganego przychodu i w 2022 r. wynosi:

• 335,94 zł – gdy osiągane przychody nie przekroczą 60 tys. zł rocznie,
• 559,89 zł – gdy osiągane przychody wynoszą od 60 tys. zł do 300 tys. zł rocznie,
• 1007,81 zł – gdy osiągane przychody przekroczą 300 tys. zł rocznie.

Wybierając formę opodatkowania pod kątem składki zdrowotnej, należy również pamiętać o możliwości jej odliczenia. Opodatkowując dochody według skali, nie można odliczyć składki. Natomiast przy podatku liniowym przedsiębiorca może zapłaconą składkę zdrowotną zaliczyć w koszty uzyskania przychodu lub odliczyć od dochodu – do limitu 8700 zł rocznie. Z kolei na ryczałcie podatnik pomniejszy przychód o 50 proc. zapłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne.

Artykuł pochodzi z książki:
Skuteczne sposoby na kryzys w firmie

Autorzy
Praca zbiorowa
Kancelaria prawna Olesiński i Wspólnicy